4WD trên xe tải khác gì xe con? Chuyên gia Auto Speedy giải đáp

Hệ dẫn động 4 bánh (4WD – Four-Wheel Drive) là một tính năng quen thuộc trên nhiều dòng xe, từ những chiếc SUV hầm hố, xe bán tải mạnh mẽ cho đến cả một số mẫu sedan hay hatchback cao cấp. Tuy nhiên, không phải hệ thống 4WD nào cũng giống nhau. Đặc biệt, cách mà 4WD được thiết kế và hoạt động trên xe tải thường có những khác biệt đáng kể so với trên xe con (bao gồm sedan, hatchback, hoặc các mẫu SUV/Crossover có thiên hướng sử dụng hệ dẫn động toàn thời gian AWD – All-Wheel Drive).

Tại Garage Auto Speedy, chúng tôi hiểu rõ rằng sự nhầm lẫn về các loại hệ dẫn động có thể khiến người dùng sử dụng xe chưa đúng cách, ảnh hưởng đến hiệu suất và tuổi thọ của phương tiện. Với kinh nghiệm dày dặn trong lĩnh vực sửa chữa và bảo dưỡng ô tô, chúng tôi sẽ cùng bạn đi sâu phân tích những khác biệt cốt lõi giữa hệ thống 4WD trên xe tải và xe con, giúp bạn hiểu rõ hơn về chiếc xe của mình.

Khái quát về hệ dẫn động 4WD

Hệ dẫn động 4WD về cơ bản là hệ thống cho phép cả bốn bánh xe cùng nhận lực từ động cơ, khác với hệ dẫn động 2 bánh (dẫn động cầu trước – FWD hoặc dẫn động cầu sau – RWD) chỉ truyền lực tới hai bánh. Mục đích chính của 4WD là tăng cường độ bám đường, khả năng vượt địa hình và sự ổn định khi di chuyển trên các bề mặt trơn trượt hoặc khó khăn.

Tuy nhiên, “4WD” là một thuật ngữ khá rộng và có thể bao gồm nhiều loại hệ thống khác nhau về cấu tạo và nguyên lý hoạt động, điển hình là Part-time 4WD (bán thời gian) và Full-time 4WD (toàn thời gian). Sự khác biệt giữa xe tải và xe con thường nằm ở loại hệ thống được sử dụng và cách nó được tối ưu hóa cho mục đích sử dụng đặc thù của từng loại xe.

Sự khác biệt cốt lõi: 4WD trên xe tải và xe con

Dù cùng mang tên gọi “4WD”, nhưng hệ thống này trên xe tải và xe con thường khác nhau ở một số điểm mấu chốt:

1. Mục đích sử dụng và Triết lý thiết kế

• Trên xe tải (đặc biệt là bán tải): Hệ thống 4WD thường được thiết kế để phục vụ mục đích tải nặng, kéo hàng, và chinh phục các loại địa hình cực kỳ khó khăn như đường lầy lội sâu, đồi dốc hiểm trở, hoặc các công trường xây dựng. Tính năng 4WD trên xe tải nhấn mạnh vào sức kéo, độ bền bỉ và khả năng vượt chướng ngại vật trong điều kiện khắc nghiệt nhất. Do đó, hệ thống này thường được xây dựng rất chắc chắn, chịu được tải trọng và mô-men xoắn lớn.
• Trên xe con (SUV/Crossover 4WD hoặc AWD): Trên các dòng xe con như SUV hay Crossover có trang bị 4WD (thường là Full-time 4WD hoặc AWD), mục đích chính là tăng cường độ an toàn và ổn định khi lái xe trong điều kiện thời tiết xấu (mưa, tuyết, đường trơn trượt) hoặc trên các đoạn đường hơi xấu, địa hình không quá phức tạp. Hệ thống này giúp xe bám đường tốt hơn, vào cua ổn định hơn và ít bị mất lái. Mặc dù một số mẫu SUV có khả năng off-road nhẹ, nhưng hệ thống 4WD của chúng thường không được thiết kế để chịu tải nặng hay đối phó với địa hình cực đoan như xe tải.

2. Loại hệ thống 4WD phổ biến

• Trên xe tải: Phổ biến nhất là hệ thống Part-time 4WD (hệ dẫn động 4 bánh bán thời gian). Hệ thống này cho phép người lái lựa chọn giữa chế độ 2H (dẫn động cầu sau), 4H (dẫn động 4 bánh tốc độ cao) và 4L (dẫn động 4 bánh tốc độ thấp với số phụ). Đặc điểm của Part-time 4WD là không có bộ vi sai trung tâm hoặc bộ phận tương đương để phân phối lực linh hoạt giữa cầu trước và cầu sau. Khi cài cầu 4H hoặc 4L, cầu trước và cầu sau sẽ được khóa cứng với nhau, quay với cùng tốc độ. Điều này tạo ra sức kéo tối đa trên bề mặt trơn trượt, nhưng lại gây bó (binding) hệ thống truyền động khi quay vòng trên mặt đường khô ráo, bám tốt. Do đó, chế độ 4H/4L chỉ được sử dụng trên các bề mặt không bám (đất mềm, cát, sình lầy, tuyết).
• Trên xe con (SUV/Crossover): Thường sử dụng hệ thống Full-time 4WD hoặc AWD (All-Wheel Drive – hệ dẫn động toàn thời gian). Các hệ thống này luôn truyền lực tới cả bốn bánh, nhưng có bộ vi sai trung tâm hoặc các bộ ly hợp đa đĩa điều khiển điện tử để phân phối lực linh hoạt giữa cầu trước và cầu sau tùy theo điều kiện vận hành và độ bám đường của từng bánh. Nhờ đó, xe có thể sử dụng chế độ 4WD/AWD liên tục trên mọi loại địa hình, kể cả đường khô ráo mà không sợ bị bó. Mặc dù AWD có khả năng tăng cường độ bám, nhưng thường thiếu hộp số phụ với dải tốc độ thấp (4L) và không có khả năng khóa cứng cầu trước/sau như Part-time 4WD trên xe tải, khiến khả năng vượt địa hình cực đoan bị hạn chế hơn.

3. Hộp số phụ (Transfer Case) và dải số thấp (Low Range – 4L)

• Trên xe tải: Hầu hết các xe tải/bán tải 4WD Part-time đều được trang bị hộp số phụ (Transfer Case) có dải số thấp (4L). Khi cài chế độ 4L, hộp số phụ sẽ nhân tỉ số truyền lên đáng kể, cung cấp mô-men xoắn cực đại cho cả bốn bánh ở tốc độ rất chậm. Điều này cực kỳ hữu ích khi cần vượt qua chướng ngại vật lớn, leo dốc cao với tải nặng, hoặc di chuyển chậm rãi, kiểm soát trên địa hình cực kỳ gồ ghề mà chế độ 4H không đủ sức.
• Trên xe con (SUV/Crossover): Đa số xe con 4WD Full-time hoặc AWD không có hộp số phụ với dải số thấp 4L. Hệ thống của chúng chủ yếu làm nhiệm vụ phân phối lực linh hoạt để tăng độ bám đường ở tốc độ thông thường. Một số ít mẫu SUV thiên về off-road có thể có chế độ tương tự 4L, nhưng tỉ số truyền thường không lớn bằng trên xe tải và thiết kế không bền bỉ bằng.

4. Khóa vi sai (Differential Locks)

• Trên xe tải: Khóa vi sai (thường là vi sai cầu sau, đôi khi cả cầu trước) là trang bị khá phổ biến trên các phiên bản 4WD của xe bán tải, đặc biệt là các phiên bản cao cấp. Khóa vi sai giúp hai bánh trên cùng một cầu quay cùng tốc độ, ngay cả khi một bánh bị mất hoàn toàn độ bám. Tính năng này cực kỳ quan trọng để xe có thể tiếp tục di chuyển khi một hoặc nhiều bánh bị treo giữa không trung hoặc lún sâu vào sình lầy.
• Trên xe con (SUV/Crossover): Khóa vi sai cơ học là trang bị rất hiếm gặp trên xe con. Thay vào đó, nhiều xe sử dụng hệ thống kiểm soát lực kéo điện tử (Electronic Traction Control – ETC) dựa vào phanh để hạn chế bánh quay trượt và truyền lực tới bánh có độ bám. Hệ thống ETC có hiệu quả trong nhiều tình huống, nhưng khả năng hoạt động trong điều kiện địa hình cực đoan thường không bằng khóa vi sai cơ học trên xe tải.

5. Độ bền bỉ và Cấu trúc

• Trên xe tải: Do được thiết kế để chịu tải nặng và hoạt động trong môi trường khắc nghiệt, các thành phần của hệ thống 4WD trên xe tải như trục các-đăng, vi sai, và hộp số phụ thường được chế tạo với vật liệu và cấu trúc chắc chắn hơn, “đồ sộ” hơn để đảm bảo độ bền và khả năng chịu lực.
• Trên xe con: Hệ thống 4WD/AWD trên xe con thường được thiết kế nhẹ nhàng hơn, tập trung vào hiệu quả hoạt động và tích hợp mượt mà với các hệ thống điện tử khác của xe để tối ưu hóa độ bám đường và sự thoải mái khi lái trên đường thông thường.

Khi nào sử dụng 4WD? Lời khuyên từ Auto Speedy

Việc hiểu rõ loại hệ thống 4WD trên xe và cách sử dụng đúng là vô cùng quan trọng để đảm bảo an toàn, hiệu suất và tuổi thọ của xe.

• Với xe tải (Part-time 4WD):

  • Chế độ 2H: Luôn sử dụng trên đường nhựa khô ráo, đường bằng phẳng bám tốt để tiết kiệm nhiên liệu và tránh làm hỏng hệ thống truyền động. Đây là chế độ di chuyển thông thường.
  • Chế độ 4H: Sử dụng khi đi trên đường trơn trượt nhẹ (mưa ướt nhiều, đường đất lầy nông, cát lún nhẹ, sỏi trơn) ở tốc độ dưới 60-80 km/h (tùy khuyến cáo của nhà sản xuất). Tuyệt đối không sử dụng trên đường nhựa khô ráo.
  • Chế độ 4L: Chỉ sử dụng khi cần sức kéo cực đại ở tốc độ rất chậm, dưới 20-30 km/h. Áp dụng cho các tình huống như leo dốc cực cao, vượt chướng ngại vật lớn, kéo tải nặng ra khỏi vũng lầy sâu, hoặc di chuyển trên địa hình đá gồ ghề phức tạp. Phải dừng xe hẳn và về số N (số mo) trước khi cài hoặc thoát khỏi chế độ 4L.
  • Khóa vi sai: Chỉ sử dụng khi một hoặc nhiều bánh bị mất độ bám hoàn toàn và xe không thể di chuyển được ngay cả khi đã cài 4L. Phải tắt khóa vi sai ngay khi xe đã thoát khỏi tình huống khó khăn.

• Với xe con (Full-time 4WD/AWD):

  • Hệ thống này luôn hoạt động và tự động phân phối lực. Người lái không cần (và thường không có) thao tác cài cầu.
  • Bạn có thể yên tâm lái xe trên mọi loại đường, từ khô ráo đến trơn trượt. Hệ thống sẽ tự động điều chỉnh để đảm bảo độ bám tốt nhất.
  • Khả năng vượt địa hình của xe con 4WD/AWD bị giới hạn bởi khoảng sáng gầm, góc tới/thoát và sự thiếu vắng số phụ 4L cùng khóa vi sai cơ học. Không nên mạo hiểm đưa xe con vào những địa hình quá khó khăn như xe tải.

Theo chia sẻ của ông Nông Văn Linh, Kỹ sư trưởng tại Garage Auto Speedy: “Sự khác biệt rõ rệt nhất giữa 4WD xe tải và xe con nằm ở ‘chất’ của hệ thống. Xe tải cần sự thô ráp, mạnh mẽ, khả năng ‘cày ải’ trong điều kiện khắc nghiệt, đó là lý do Part-time 4WD với số phụ và khóa vi sai được ưa chuộng. Còn xe con ưu tiên sự an toàn, ổn định và tính tiện dụng trên đường thông thường. Việc nhầm lẫn và sử dụng sai chế độ 4WD có thể gây hỏng hóc nghiêm trọng, tốn kém chi phí sửa chữa không đáng có.”

Bảo dưỡng hệ thống 4WD tại Garage Auto Speedy

Hệ thống 4WD, dù là Part-time hay Full-time, đều là những bộ phận phức tạp và cần được bảo dưỡng định kỳ để hoạt động hiệu quả và bền bỉ. Dầu hộp số phụ, dầu cầu trước/cầu sau cần được kiểm tra và thay thế theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Các khớp nối, trục các-đăng, vi sai cũng cần được kiểm tra độ mòn và bôi trơn.

Đặc biệt, đối với xe tải thường xuyên hoạt động trong điều kiện địa hình khó khăn, việc kiểm tra hệ thống 4WD sau mỗi chuyến đi “off-road” nặng là rất cần thiết. Bùn đất, nước có thể lọt vào các phớt làm kín, gây hỏng hóc.

Tại Garage Auto Speedy, chúng tôi cung cấp dịch vụ kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa chuyên sâu hệ thống 4WD/AWD cho cả xe tải và xe con. Với đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm và được đào tạo bài bản, cùng trang thiết bị hiện đại, chúng tôi có thể chẩn đoán chính xác các vấn đề, từ những tiếng ồn lạ, rung động bất thường cho đến tình trạng không cài được cầu hoặc bó cầu khi sử dụng.

Ông Bùi Hiếu, Chuyên gia tư vấn xe tại Garage Auto Speedy, cho biết: “Nhiều chủ xe tải hay quên việc kiểm tra dầu hộp số phụ và dầu cầu. Khi các bộ phận này bị thiếu dầu hoặc dầu bị biến chất, mài mòn sẽ diễn ra nhanh chóng, dẫn đến chi phí sửa chữa rất lớn. Chúng tôi luôn khuyến cáo khách hàng tuân thủ lịch bảo dưỡng định kỳ cho toàn bộ hệ thống truyền động 4WD để xe luôn hoạt động ở trạng thái tốt nhất.”

Các câu hỏi thường gặp (FAQ)

4WD có giống hoàn toàn với AWD không?

Không hoàn toàn. 4WD thường chỉ hệ thống có khả năng cài cầu (Part-time hoặc Full-time) và đôi khi có số phụ (4L). AWD là hệ thống toàn thời gian, luôn truyền lực tới cả 4 bánh và thường không có số phụ 4L, ít tập trung vào khả năng off-road cực đoan như 4WD trên xe tải.

Tôi có thể lái xe tải ở chế độ 4H trên đường nhựa khô ráo không?

Tuyệt đối không. Hệ thống Part-time 4WD trên xe tải không có bộ vi sai trung tâm. Khi lái 4H trên đường khô, các bánh sẽ quay cùng tốc độ, gây bó hệ thống truyền động khi vào cua và có thể làm hỏng vi sai, trục các-đăng.

Khi nào thì cần sử dụng chế độ 4L trên xe tải?

Sử dụng 4L khi cần sức kéo cực đại ở tốc độ rất chậm, như leo dốc cao, vượt qua chướng ngại vật lớn, hoặc thoát khỏi vũng lầy sâu mà chế độ 4H không đủ khả năng.

Hệ thống 4WD trên xe con có cần bảo dưỡng không?

Có. Dù là Full-time 4WD hay AWD, hệ thống này vẫn có các bộ phận như vi sai, hộp phân phối lực, trục các-đăng cần được kiểm tra và thay dầu định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất để đảm bảo hoạt động ổn định và bền bỉ.

Lái xe 4WD có tốn xăng hơn xe 2WD không?

Thường là có. Hệ thống 4WD/AWD có thêm các bộ phận truyền động (hộp số phụ, vi sai cầu trước, trục các-đăng…) làm tăng trọng lượng xe và gây ra thêm ma sát, dẫn đến mức tiêu thụ nhiên liệu cao hơn so với phiên bản 2WD tương đương.

Làm thế nào để biết hệ thống 4WD của xe tôi có vấn đề?

Các dấu hiệu có thể bao gồm tiếng ồn bất thường (kêu rào, lách cách) từ gầm xe khi di chuyển hoặc khi vào cua, rung động bất thường, khó cài hoặc thoát chế độ 4WD (trên xe Part-time), hoặc đèn báo lỗi 4WD sáng trên bảng táp-lô. Nếu gặp các dấu hiệu này, bạn nên đưa xe đến các gara uy tín như Garage Auto Speedy để được kiểm tra.

Kết luận

Hệ thống 4WD trên xe tải và xe con có những khác biệt cơ bản về mục đích, cấu tạo và cách thức hoạt động, phản ánh rõ ràng sự khác biệt trong nhu cầu sử dụng của hai loại xe này. Xe tải trang bị 4WD thường mạnh mẽ, bền bỉ và thiên về khả năng vượt địa hình cực đoan với hệ thống Part-time 4WD, số phụ 4L và khóa vi sai. Trong khi đó, 4WD/AWD trên xe con tập trung vào việc tăng cường độ bám đường, sự an toàn và ổn định khi di chuyển trên đường thông thường hoặc điều kiện thời tiết xấu.

Việc nắm vững những khác biệt này và sử dụng hệ thống 4WD đúng cách không chỉ giúp bạn khai thác tối đa khả năng của chiếc xe mà còn đảm bảo độ bền và tránh những hư hỏng đáng tiếc.

Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về hệ thống 4WD trên xe của mình, hoặc cần bảo dưỡng, sửa chữa hệ thống truyền động, đừng ngần ngại liên hệ Garage Auto Speedy. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và tận tâm, chúng tôi luôn sẵn sàng tư vấn và cung cấp dịch vụ chất lượng cao nhất cho chiếc xe của bạn.

Liên hệ ngay với Garage Auto Speedy qua hotline 0877.726.969, truy cập website https://autospeedy.vn/ hoặc ghé thăm địa chỉ tại 2QW3+G93 Bắc Từ Liêm, Hà Nội để được hỗ trợ tốt nhất!