Hướng dẫn chi tiết cách tra mỡ đúng cách cho bạc đạn ô tô

Việc tra mỡ cho bạc đạn (hay còn gọi là vòng bi) là một phần quan trọng trong quy trình bảo dưỡng ô tô, giúp đảm bảo các chi tiết chuyển động hoạt động trơn tru, giảm ma sát, nhiệt độ và kéo dài tuổi thọ. Bạc đạn, đặc biệt là bạc đạn bánh xe, chịu tải trọng lớn và làm việc trong điều kiện khắc nghiệt, nên việc tra mỡ định kỳ và đúng kỹ thuật là vô cùng cần thiết. Bài viết này từ Garage Auto Speedy sẽ đi sâu vào lý do tại sao cần tra mỡ, dấu hiệu nhận biết khi nào cần thực hiện, cách chọn loại mỡ phù hợp và hướng dẫn chi tiết từng bước tra mỡ đúng cách, giúp bạn tự tin hơn trong việc chăm sóc chiếc xe của mình. Hiểu và thực hiện đúng cách tra mỡ bạc đạn không chỉ tiết kiệm chi phí sửa chữa lớn về sau mà còn đảm bảo an toàn khi vận hành.

Tại sao tra mỡ bạc đạn ô tô lại quan trọng?

Bạc đạn là bộ phận chuyển động liên tục, chịu ma sát rất lớn. Mỡ bôi trơn đóng vai trò như một “áo giáp” bảo vệ, thực hiện nhiều chức năng thiết yếu:

• Giảm ma sát: Lớp mỡ tạo ra một màng ngăn cách giữa các chi tiết kim loại của bạc đạn, giúp chúng lăn thay vì trượt lên nhau, từ đó giảm thiểu ma sát và nhiệt lượng sinh ra.
• Tản nhiệt: Khi bạc đạn hoạt động, ma sát tạo ra nhiệt. Mỡ giúp hấp thụ và phân tán nhiệt này, ngăn ngừa bạc đạn bị quá nóng và hỏng hóc.
• Chống ăn mòn và gỉ sét: Mỡ bôi trơn tạo ra một lớp màng bảo vệ bề mặt kim loại khỏi độ ẩm, nước và các tác nhân gây ăn mòn khác.
• Ngăn bụi bẩn xâm nhập: Mỡ giúp tạo độ kín cho bạc đạn, ngăn chặn bụi, cát và các tạp chất khác xâm nhập vào bên trong, gây mài mòn.
• Giảm tiếng ồn và rung động: Bôi trơn đúng cách giúp bạc đạn hoạt động êm ái hơn, giảm tiếng kêu lạ hoặc rung động bất thường.

Bỏ qua việc tra mỡ hoặc tra mỡ sai cách có thể dẫn đến bạc đạn bị khô, mài mòn nhanh chóng, phát sinh tiếng ồn, nóng bất thường, thậm chí là kẹt cứng, gây nguy hiểm khi xe đang di chuyển.

Dấu hiệu nhận biết bạc đạn cần tra mỡ hoặc thay thế

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường của bạc đạn giúp bạn chủ động bảo dưỡng hoặc thay thế kịp thời, tránh những hư hỏng nghiêm trọng hơn. Dưới đây là một số dấu hiệu phổ biến:

• Tiếng ồn bất thường: Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất. Bạc đạn khô hoặc mòn thường phát ra tiếng kêu “ù ù”, “ro ro” hoặc tiếng lạo xạo, đặc biệt khi xe di chuyển ở tốc độ nhất định hoặc khi vào cua. Tiếng ồn này có thể tăng dần theo thời gian.
• Nóng bất thường tại khu vực bánh xe: Do ma sát tăng cao, bạc đạn bị thiếu mỡ hoặc hỏng có thể làm khu vực xung quanh moay ơ (hub) bánh xe nóng lên đáng kể sau khi di chuyển một quãng đường.
• Rung động: Bạc đạn bị mòn hoặc hỏng có thể gây ra rung động cảm nhận được ở vô lăng hoặc sàn xe, đặc biệt khi phanh hoặc khi di chuyển trên đường không bằng phẳng.
• Lốp mòn không đều: Mặc dù không phải lúc nào cũng do bạc đạn, nhưng bạc đạn bị rơ hoặc hỏng có thể ảnh hưởng đến góc đặt bánh xe, dẫn đến lốp bị mòn bất thường ở một cạnh.
• Bánh xe bị rơ (loose): Dùng tay lắc mạnh bánh xe theo phương ngang (nắm ở vị trí 3 giờ và 9 giờ hoặc 12 giờ và 6 giờ). Nếu cảm thấy có độ rơ, khả năng cao bạc đạn đã bị mòn và cần được kiểm tra, tra mỡ hoặc thay thế.

Theo Ông Nông Văn Linh, Kỹ sư trưởng tại Garage Auto Speedy, “Tiếng ồn từ bạc đạn thường rất đặc trưng. Nếu bạn nghe thấy âm thanh ù ù tăng theo tốc độ xe, đó là dấu hiệu rõ rệt nhất cho thấy bạc đạn đang gặp vấn đề về bôi trơn hoặc đã bị mòn và cần được kiểm tra ngay. Chờ đợi có thể gây hư hỏng nặng hơn cho các bộ phận liên quan.”

Chọn loại mỡ phù hợp cho bạc đạn ô tô

Chọn đúng loại mỡ là yếu tố then chốt để đảm bảo hiệu quả bôi trơn và tuổi thọ của bạc đạn. Không phải loại mỡ nào cũng giống nhau, chúng khác biệt về thành phần gốc, chất làm đặc và phụ gia, quyết định khả năng chịu nhiệt, chịu tải, chống nước và độ bền.

• Mỡ gốc Lithium: Đây là loại mỡ phổ biến nhất, thường dùng cho các bạc đạn thông thường. Chúng có khả năng chịu nhiệt và chịu tải tốt ở mức độ trung bình, chống nước khá. Phù hợp với đa số ứng dụng bạc đạn bánh xe ô tô phổ thông.
• Mỡ gốc Lithium Complex: Là phiên bản nâng cấp của mỡ gốc Lithium, có khả năng chịu nhiệt độ cao hơn nhiều và độ bền tốt hơn, chống nước vượt trội. Đây là lựa chọn tốt cho các bạc đạn làm việc trong điều kiện khắc nghiệt hơn.
• Mỡ gốc Polyurea: Thường được sử dụng cho các bạc đạn trong động cơ điện hoặc các ứng dụng đặc biệt khác, có khả năng chịu nhiệt và chống ăn mòn tốt. Tuy nhiên, ít phổ biến hơn cho bạc đạn bánh xe truyền thống.
• Mỡ gốc Canxi Sulfonate Complex: Loại mỡ này nổi tiếng với khả năng chống nước và chống ăn mòn tuyệt vời, cùng với khả năng chịu tải cao. Thường dùng trong môi trường ẩm ướt hoặc chịu tải nặng.

Đối với bạc đạn bánh xe ô tô, loại mỡ khuyến nghị thường là mỡ gốc Lithium Complex hoặc mỡ có phụ gia EP (Extreme Pressure – chịu áp lực cực lớn). Quan trọng nhất là xem khuyến cáo của nhà sản xuất xe hoặc nhà sản xuất bạc đạn về loại mỡ cần sử dụng. Sử dụng sai loại mỡ có thể gây hư hại cho bạc đạn hoặc lớp phớt chặn mỡ.

Ông Bùi Hiếu, Chuyên gia tư vấn xe tại Garage Auto Speedy, nhấn mạnh: “Tuyệt đối không được trộn lẫn các loại mỡ có thành phần gốc khác nhau trừ khi nhà sản xuất cho phép. Việc trộn lẫn có thể gây ra phản ứng hóa học làm hỏng cấu trúc của mỡ, làm giảm khả năng bôi trơn và gây hại cho bạc đạn. Nếu không chắc chắn, hãy làm sạch hoàn toàn mỡ cũ trước khi tra loại mỡ mới.”

Hướng dẫn chi tiết cách tra mỡ bạc đạn ô tô đúng kỹ thuật

Quy trình tra mỡ cho bạc đạn có thể khác nhau tùy thuộc vào loại bạc đạn (bạc đạn côn có thể tháo rời hay bạc đạn viên bi kín) và vị trí trên xe. Dưới đây là hướng dẫn chung cho bạc đạn bánh xe phổ biến:

Chuẩn bị dụng cụ và khu vực làm việc

• Dụng cụ: Cờ lê, tuýp tháo bánh xe, kích xe, chân chống an toàn (điều cực kỳ quan trọng), bộ dụng cụ tháo/lắp bạc đạn (nếu cần), súng tra mỡ (grease gun) hoặc dụng cụ tra mỡ chuyên dụng cho bạc đạn, khăn sạch, bàn chải thép nhỏ, găng tay bảo hộ.
• Vật tư: Mỡ bôi trơn phù hợp (đã chọn ở trên), dung dịch tẩy dầu mỡ hoặc xăng/dầu hỏa để làm sạch mỡ cũ.
• Khu vực làm việc: Chọn nơi bằng phẳng, khô ráo, có đủ ánh sáng. Đảm bảo an toàn tuyệt đối khi kích xe và đặt chân chống.

Tháo bạc đạn và làm sạch (Áp dụng cho bạc đạn côn hoặc loại có thể tháo rời)

1. Nới lỏng các bu lông bánh xe khi xe còn ở trên mặt đất.
2. Kích xe lên và đặt chân chống an toàn vào vị trí chắc chắn. Tuyệt đối không làm việc dưới xe chỉ dựa vào kích.
3. Tháo hoàn toàn các bu lông và bánh xe.
4. Tháo các chi tiết cản trở như cụm phanh (nếu cần thiết).
5. Đối với bạc đạn côn (thường dùng ở bánh trước xe cũ hoặc bánh sau xe tải/SUV), bạn cần tháo nắp đậy moay ơ, chốt chẻ, đai ốc giữ bạc đạn. Cẩn thận lấy bạc đạn ra.
6. Đối với bạc đạn viên bi kín đời mới, thường chúng là cụm bạc đạn không thể tháo rời để tra mỡ mà cần thay thế khi hỏng. Tuy nhiên, một số loại vẫn có thể có vú mỡ để bơm thêm mỡ.
7. Nếu bạc đạn tháo rời được, dùng dung dịch tẩy rửa hoặc xăng/dầu hỏa để làm sạch hoàn toàn mỡ cũ và bụi bẩn bám trên bạc đạn. Dùng bàn chải thép nhỏ để cọ sạch nếu cần.
8. Lau khô hoàn toàn bạc đạn bằng khăn sạch hoặc dùng khí nén (cẩn thận không quay bạc đạn với khí nén áp suất cao).

Kỹ thuật tra mỡ

• Tra mỡ thủ công: Đặt một lượng mỡ vào lòng bàn tay. Dùng bạc đạn ấn mạnh vào lớp mỡ, xoay bạc đạn để mỡ lấp đầy khoảng trống giữa các viên bi/con lăn và vòng cách (cage). Tiếp tục làm vậy cho đến khi mỡ tràn ra ở phía đối diện. Đảm bảo mỡ lấp đầy hết các khoảng trống bên trong.
• Tra mỡ bằng dụng cụ chuyên dụng (Bearing Packer): Dụng cụ này giúp đẩy mỡ vào bạc đạn hiệu quả và nhanh chóng hơn. Đặt bạc đạn vào dụng cụ, kẹp chặt, sau đó dùng súng bơm mỡ bơm mỡ vào cho đến khi mỡ sạch (mỡ mới) tràn ra từ phía trên.
• Tra mỡ bằng súng bơm mỡ (cho loại có vú mỡ): Tìm vú mỡ (fitting) trên cụm bạc đạn hoặc moay ơ. Gắn đầu súng bơm mỡ vào vú mỡ. Bơm mỡ từ từ cho đến khi cảm thấy lực cản tăng lên hoặc thấy mỡ thừa trào ra từ khe hở (nếu có). Tránh bơm quá nhiều mỡ, vì mỡ quá đầy có thể gây nóng do ma sát nội bộ của mỡ. Theo kinh nghiệm của Garage Auto Speedy, việc bơm mỡ vừa đủ là rất quan trọng, bơm thừa mỡ không chỉ lãng phí mà còn có thể gây hại cho phớt chặn.

Lắp lại bạc đạn và các chi tiết khác

1. Sau khi tra mỡ, đặt bạc đạn vào vị trí ban đầu trên moay ơ (đảm bảo đúng chiều).
2. Lắp lại các chi tiết đã tháo: đai ốc, long đền, chốt chẻ mới (không nên dùng lại chốt chẻ cũ).
3. Siết đai ốc giữ bạc đạn theo lực siết tiêu chuẩn của nhà sản xuất. Siết quá chặt sẽ gây nóng và hỏng bạc đạn nhanh, siết quá lỏng sẽ gây rơ bánh xe. Sử dụng cờ lê lực (torque wrench) là tốt nhất.
4. Lắp lại cụm phanh và bánh xe.
5. Siết các bu lông bánh xe theo hình ngôi sao và siết đủ lực khi xe đã hạ xuống đất.

Kiểm tra sau khi tra mỡ

Quay bánh xe bằng tay để kiểm tra xem có quay trơn tru, không bị kẹt hoặc có tiếng động lạ không. Lái thử xe ở tốc độ chậm ban đầu để cảm nhận.

Những sai lầm thường gặp khi tra mỡ bạc đạn

Việc tra mỡ sai cách có thể gây hại nhiều hơn là có lợi. Dưới đây là vài sai lầm phổ biến mà đội ngũ kỹ thuật viên tại Garage Auto Speedy thường thấy:

• Sử dụng sai loại mỡ: Như đã đề cập, mỡ không phù hợp về khả năng chịu nhiệt, chịu tải hoặc thành phần gốc có thể làm hỏng bạc đạn hoặc phớt.
• Trộn lẫn các loại mỡ khác nhau: Gây ra phản ứng làm hỏng cấu trúc mỡ.
• Không làm sạch mỡ cũ và bụi bẩn: Mỡ cũ bị thoái hóa và lẫn tạp chất, nếu không làm sạch sẽ làm giảm hiệu quả của mỡ mới và gây mài mòn.
• Tra quá nhiều mỡ: Bơm quá đầy mỡ có thể làm tăng ma sát nội bộ, gây nóng và áp lực lên phớt chặn, dẫn đến rò rỉ mỡ hoặc hỏng phớt.
• Tra quá ít mỡ: Không đủ mỡ để bôi trơn đầy đủ các chi tiết, dẫn đến ma sát và nhiệt độ cao.
• Sử dụng khí nén áp suất cao để làm khô bạc đạn đã làm sạch: Áp lực khí nén có thể làm viên bi/con lăn quay với tốc độ rất cao khi không có mỡ, gây mài mòn và hỏng hóc.
• Siết đai ốc giữ bạc đạn không đúng lực: Gây rơ hoặc quá chặt, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tuổi thọ và hoạt động của bạc đạn.

Khi nào nên tìm đến chuyên gia?

Mặc dù việc tra mỡ bạc đạn có thể tự thực hiện nếu có đủ dụng cụ và kiến thức cơ bản, nhưng trong nhiều trường hợp, đặc biệt với các loại xe hiện đại sử dụng cụm bạc đạn kín hoặc khi bạn không tự tin về kỹ thuật, việc mang xe đến gara chuyên nghiệp như Garage Auto Speedy là lựa chọn tốt nhất.

Bạn nên tìm đến chuyên gia nếu:

• Bạc đạn là loại cụm kín, không có vú mỡ hoặc không thể tháo rời để vệ sinh và tra mỡ thủ công.
• Bạn không có đủ dụng cụ chuyên dụng (như súng bơm mỡ, dụng cụ tra mỡ chuyên dụng, cờ lê lực).
• Bạn không chắc chắn về loại mỡ cần sử dụng cho xe của mình.
• Bạn phát hiện tiếng ồn hoặc rung động bất thường và không xác định được chính xác nguyên nhân.
• Bạn đã thử tra mỡ nhưng vấn đề không được khắc phục, khả năng cao bạc đạn đã bị mòn nghiêm trọng và cần thay thế.
• Bạn muốn đảm bảo công việc được thực hiện đúng kỹ thuật và an toàn nhất.

Tại Garage Auto Speedy, chúng tôi có đầy đủ trang thiết bị, dụng cụ chuyên dụng và đội ngũ kỹ thuật viên lành nghề, am hiểu sâu sắc về các loại bạc đạn trên mọi dòng xe. Chúng tôi không chỉ thực hiện việc tra mỡ đúng kỹ thuật mà còn kiểm tra tổng thể tình trạng bạc đạn và các bộ phận liên quan, đưa ra lời khuyên chính xác về việc nên tra mỡ hay thay thế, đảm bảo xe của bạn luôn vận hành an toàn và hiệu quả.

FAQ – Các câu hỏi thường gặp về tra mỡ bạc đạn

• Q: Bao lâu thì nên tra mỡ bạc đạn một lần?
  A: Tần suất tra mỡ tùy thuộc vào loại xe, điều kiện vận hành và loại bạc đạn. Với bạc đạn bánh xe có thể tra mỡ, nhiều nhà sản xuất khuyến cáo kiểm tra và tra mỡ sau mỗi 30.000 – 50.000 km hoặc theo lịch trình bảo dưỡng định kỳ của xe. Nếu xe thường xuyên đi trong môi trường ẩm ướt, bụi bẩn hoặc chịu tải nặng, tần suất cần cao hơn.

• Q: Có thể dùng mỡ đa năng (multipurpose grease) để tra bạc đạn ô tô không?
  A: Mỡ đa năng có thể dùng cho một số ứng dụng nhất định, nhưng đối với bạc đạn bánh xe chịu tải trọng và nhiệt độ cao, tốt nhất nên sử dụng loại mỡ chuyên dụng cho bạc đạn bánh xe hoặc mỡ gốc Lithium Complex có phụ gia EP để đảm bảo khả năng chịu nhiệt, chịu tải và độ bền lâu dài. Garage Auto Speedy luôn khuyến cáo sử dụng loại mỡ phù hợp nhất theo từng dòng xe.

• Q: Dấu hiệu nào cho thấy bạc đạn cần được thay thế chứ không chỉ tra mỡ?
  A: Nếu bạc đạn đã bị mòn tạo ra độ rơ lớn, phát ra tiếng ồn liên tục và lớn ngay cả sau khi tra mỡ, hoặc bị cháy do khô mỡ quá lâu, thì việc tra mỡ sẽ không còn hiệu quả. Khi đó, bạc đạn đã bị hư hại cấu trúc bên trong và cần được thay thế mới.

• Q: Việc tự tra mỡ bạc đạn có khó không?
  A: Việc tự tra mỡ đòi hỏi kiến thức cơ bản về cơ khí ô tô, các dụng cụ phù hợp và sự cẩn thận, đặc biệt là khâu tháo lắp và siết lực. Nếu bạn chưa có kinh nghiệm hoặc không đủ dụng cụ, tốt nhất nên nhờ đến các kỹ thuật viên chuyên nghiệp.

• Q: Tra mỡ bạc đạn có giúp xe chạy êm hơn không?
  A: Chắc chắn có. Bạc đạn được bôi trơn đầy đủ và đúng cách sẽ giảm ma sát, giúp các chi tiết chuyển động mượt mà hơn, từ đó giảm tiếng ồn và rung động, mang lại cảm giác lái êm ái hơn.

• Q: Bơm quá nhiều mỡ có hại gì không?
  A: Bơm quá nhiều mỡ có thể tạo áp lực bên trong bạc đạn, làm nóng do ma sát nội bộ của mỡ và gây hỏng phớt chặn mỡ, dẫn đến mỡ bị trào ra ngoài, không còn giữ được chức năng bảo vệ. Lượng mỡ tối ưu thường là lấp đầy khoảng 1/3 đến 1/2 không gian trống bên trong bạc đạn (trừ trường hợp cụm kín được thiết kế đặc biệt).

• Q: Tôi có thể mua mỡ tra bạc đạn ở đâu?
  A: Bạn có thể mua mỡ tra bạc đạn tại các cửa hàng phụ tùng ô tô uy tín, cửa hàng vật tư công nghiệp hoặc các gara sửa chữa chuyên nghiệp. Tại Garage Auto Speedy, chúng tôi luôn có sẵn các loại mỡ chất lượng cao, phù hợp với nhiều dòng xe khác nhau và sẵn sàng tư vấn cho bạn.

Kết luận

Việc tra mỡ đúng cách cho bạc đạn ô tô là một công đoạn bảo dưỡng quan trọng, giúp kéo dài tuổi thọ cho bạc đạn, đảm bảo hiệu suất hoạt động và an toàn khi lái xe. Từ việc nhận biết dấu hiệu, lựa chọn loại mỡ phù hợp cho đến thực hiện đúng các bước kỹ thuật, tất cả đều đòi hỏi sự cẩn thận và chính xác.

Hy vọng với những hướng dẫn chi tiết từ Garage Auto Speedy, bạn đã có thêm kiến thức hữu ích về cách tra mỡ bạc đạn. Nếu bạn không tự tin thực hiện hoặc gặp bất kỳ vấn đề nào liên quan đến bạc đạn hay các bộ phận khác của xe, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi. Đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm của Garage Auto Speedy luôn sẵn sàng kiểm tra, tư vấn và thực hiện công việc bảo dưỡng, sửa chữa một cách chuyên nghiệp nhất, đảm bảo chiếc xe của bạn luôn trong trạng thái tốt nhất.

Hãy ghé thăm website https://autospeedy.vn/ hoặc liên hệ số điện thoại 0877.726.969 để biết thêm thông tin chi tiết hoặc đặt lịch hẹn bảo dưỡng xe tại Garage Auto Speedy. Chúng tôi tự hào là địa chỉ tin cậy của bạn tại Hà Nội.