Câu hỏi “Bạc Biên Có Thể Bị Cháy Do Thiếu Bơm Nhớt Không?” là một vấn đề kỹ thuật phổ biến mà nhiều chủ xe quan tâm, đặc biệt khi gặp các dấu hiệu bất thường từ động cơ. Với kinh nghiệm thực tế và kiến thức chuyên sâu, đội ngũ chuyên gia tại Garage Auto Speedy khẳng định: Có, thiếu bơm nhớt (hay chính xác hơn là thiếu áp lực dầu bôi trơn) là một trong những nguyên nhân hàng đầu và nguy hiểm nhất dẫn đến tình trạng bạc biên bị cháy. Bài viết này, được cung cấp bởi các kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm từ Garage Auto Speedy, sẽ đi sâu vào giải thích mối liên hệ này, các nguyên nhân gốc rễ, dấu hiệu nhận biết và cách phòng tránh để bảo vệ “trái tim” xế yêu của bạn.
Để hiểu tại sao thiếu bơm nhớt lại gây cháy bạc biên, chúng ta cần nắm rõ chức năng của hệ thống bôi trơn và bộ phận bạc biên trong động cơ.
Bạc biên (Connecting Rod Bearing) là các chi tiết hình bán nguyệt, thường làm từ hợp kim mềm (như đồng, chì, thiếc), được lắp giữa đầu to thanh truyền (tay biên) và cổ biên trên trục khuỷu. Chức năng chính của bạc biên là tạo ra một lớp đệm dầu mỏng (màng dầu) giữa hai bề mặt kim loại chuyển động tương đối với tốc độ cao và chịu tải lớn (tay biên và trục khuỷu). Lớp đệm dầu này có tác dụng:
Bơm nhớt (Oil Pump) là “trái tim” của hệ thống bôi trơn. Nhiệm vụ của nó là hút dầu nhớt từ các-te (bể chứa dầu) và bơm nó đi khắp các chi tiết cần bôi trơn trong động cơ dưới một áp lực nhất định. Dầu nhớt sẽ được đẩy qua lọc nhớt để loại bỏ cặn bẩn trước khi đi vào các đường dẫn dầu nhỏ li ti đến các bạc trục khuỷu, bạc biên, các chi tiết trong bộ phận phân phối khí, piston, xi lanh… Áp lực do bơm nhớt tạo ra là cực kỳ quan trọng để đảm bảo lượng dầu đủ lớn và màng dầu đủ dày tại các vị trí chịu tải, đặc biệt là tại các bạc biên và bạc trục khuỷu.
Như đã phân tích ở trên, bạc biên cần một màng dầu liên tục dưới áp lực để hoạt động đúng chức năng. Khi bơm nhớt gặp sự cố hoặc hoạt động không hiệu quả, áp lực dầu trong hệ thống bôi trơn sẽ bị suy giảm nghiêm trọng hoặc thậm chí không có dầu được bơm lên.
Áp lực nhớt thấp hoặc không có nhớt bơm lên khiến lượng dầu đến các khe hở bạc biên bị giảm mạnh. Màng dầu bôi trơn giữa cổ biên và bạc biên bị mỏng đi, hoặc tệ hơn là bị phá vỡ hoàn toàn. Khi màng dầu không còn, hai bề mặt kim loại (thường là thép cứng của trục khuỷu và hợp kim mềm của bạc biên) sẽ cọ xát trực tiếp vào nhau dưới tải trọng và tốc độ cao của động cơ đang hoạt động.
Sự cọ xát kim loại trực tiếp tạo ra nhiệt lượng cực lớn do ma sát. Hợp kim làm bạc biên có nhiệt độ nóng chảy hoặc điểm chảy mềm thấp hơn thép của trục khuỷu. Nhiệt độ cao khiến vật liệu bạc biên bị nóng chảy, biến dạng, và bám dính vào bề mặt cổ biên. Hiện tượng này được gọi là “cháy” bạc biên. Bạc biên bị cháy sẽ không còn khả năng làm nhiệm vụ bôi trơn, dẫn đến ma sát tăng vọt, nhiệt độ tiếp tục tăng, và phá hủy cả bạc biên lẫn cổ biên trên trục khuỷu và đầu to tay biên.
Tình trạng thiếu áp lực bơm nhớt không phải tự nhiên xảy ra. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến vấn đề này:
Bản thân bơm nhớt có thể bị mòn các chi tiết bên trong (bánh răng, cánh quạt) sau thời gian dài sử dụng, hoặc bị hỏng đột ngột do các nguyên nhân khác, làm giảm khả năng tạo áp lực.
Lọc nhớt quá bẩn không được thay định kỳ có thể bị tắc nghẽn, cản trở dòng chảy của dầu. Cặn bẩn tích tụ trong động cơ do sử dụng dầu kém chất lượng hoặc không thay dầu đúng hạn cũng có thể gây tắc nghẽn các đường dẫn dầu nhỏ, làm dầu không đến được các vị trí cần bôi trơn.
Mức dầu nhớt dưới vạch tối thiểu trong các-te khiến bơm không đủ dầu để hút và bơm đi. Sử dụng loại dầu nhớt không đúng thông số kỹ thuật (độ nhớt không phù hợp) cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng bôi trơn và duy trì áp lực, đặc biệt trong điều kiện vận hành khắc nghiệt. Theo kinh nghiệm của Garage Auto Speedy, việc kiểm tra mức dầu nhớt định kỳ là cực kỳ quan trọng để phòng tránh nguy cơ này.
Mặc dù không trực tiếp làm yếu bơm nhớt, nhưng bạc biên bị mòn tự nhiên sau nhiều năm sử dụng hoặc bị lắp ráp sai kỹ thuật (khe hở quá lớn so với tiêu chuẩn) sẽ khiến dầu nhớt bị “thoát” ra ngoài quá nhanh, làm giảm áp lực dầu tại chính khe hở đó, bất kể bơm nhớt có khỏe đi chăng nữa. Tuy nhiên, nguyên nhân chính gây cháy bạc biên vẫn là do lượng dầu đến bạc biên không đủ hoặc áp lực cung cấp không đủ, trong đó lỗi bơm nhớt hoặc tắc nghẽn là phổ biến.
Hệ thống bôi trơn có van giảm áp để điều chỉnh áp lực nhớt. Nếu van này bị kẹt hoặc hỏng, nó có thể khiến áp lực nhớt quá thấp (nếu kẹt ở vị trí mở) hoặc quá cao (ít xảy ra trường hợp này gây cháy bạc biên, mà thường gây nổ lọc nhớt hoặc phớt chặn).
Chủ xe cần đặc biệt lưu ý các dấu hiệu sau để phát hiện sớm vấn đề và tránh hậu quả nghiêm trọng:
Đây là dấu hiệu rõ ràng nhất. Đèn hình “ấm dầu” hoặc chữ “OIL” trên bảng đồng hồ sẽ sáng khi áp suất nhớt dưới ngưỡng an toàn. Khi đèn này sáng trong lúc động cơ đang chạy, hãy dừng xe ngay lập lập tức một cách an toàn và tắt máy. Tiếp tục chạy xe khi đèn báo áp suất nhớt sáng có thể gây hư hỏng động cơ chỉ trong vài phút.
Khi màng dầu tại bạc biên bị phá vỡ, tiếng gõ kim loại sẽ xuất hiện, đặc biệt rõ khi mới nổ máy, khi động cơ còn nguội hoặc khi lên ga. Tiếng gõ này thường nghe “lạch cạch” hoặc “cộc cộc” và có nhịp điệu nhanh theo vòng tua động cơ. Đây là tiếng cọ xát của kim loại với kim loại hoặc tiếng va đập do khe hở bạc biên tăng quá lớn.
Một số dòng xe có đồng hồ đo áp suất nhớt. Nếu bạn để ý thấy kim đồng hồ này chỉ thấp hơn mức bình thường khi động cơ hoạt động (đặc biệt ở vòng tua cao), đó là dấu hiệu cảnh báo.
Thiếu bôi trơn làm tăng ma sát, dẫn đến nhiệt độ động cơ tăng vượt mức bình thường. Mặc dù hệ thống làm mát hoạt động, nhưng nếu nguyên nhân là do thiếu nhớt, nhiệt độ vẫn có thể vượt ngưỡng an toàn.
Khi bạc biên đã bị cháy, hư hỏng lan truyền xảy ra rất nhanh.
Bạc biên bị cháy sẽ làm hỏng cổ biên trên trục khuỷu (bị xước, mòn, biến dạng). Tay biên cũng có thể bị biến dạng ở phần đầu to. Nếu không dừng lại kịp thời, trục khuỷu có thể bị gãy hoặc tay biên bị cong, gãy, phá vỡ lốc máy.
Việc sửa chữa khi bạc biên bị cháy thường đòi hỏi phải tháo rã toàn bộ động cơ để kiểm tra, phục hồi hoặc thay thế trục khuỷu, tay biên, bạc biên, bạc trục chính, và nhiều chi tiết khác. Đây chính là quy trình đại tu động cơ, có chi phí rất cao, tốn kém thời gian và công sức. Theo ông Nông Văn Linh, Kỹ sư trưởng tại Garage Auto Speedy chia sẻ: “Đại tu động cơ do cháy bạc biên là một trong những pan bệnh nặng và tốn kém nhất mà chúng tôi thường xử lý. Chi phí có thể dao động từ vài chục triệu đến cả trăm triệu đồng tùy loại xe và mức độ hư hỏng.”
Động cơ bị hư hỏng nặng do cháy bạc biên có thể ngừng hoạt động đột ngột khi đang đi, gây nguy hiểm cho người lái và những người tham gia giao thông khác.
Phòng bệnh hơn chữa bệnh, đặc biệt với các vấn đề động cơ nghiêm trọng như cháy bạc biên. Garage Auto Speedy đưa ra các lời khuyên sau:
Đây là biện pháp phòng ngừa quan trọng nhất. Tuân thủ đúng lịch trình thay dầu và lọc nhớt mà nhà sản xuất khuyến cáo. Sử dụng loại dầu nhớt có cấp độ nhớt và tiêu chuẩn API/ACEA phù hợp với động cơ xe của bạn. Dầu nhớt mới và lọc nhớt sạch đảm bảo hệ thống bôi trơn hoạt động hiệu quả và duy trì áp lực cần thiết.
Nếu xe của bạn có đồng hồ đo áp suất nhớt, hãy thường xuyên theo dõi. Nếu không, khi đưa xe đi bảo dưỡng tại các garage uy tín như Garage Auto Speedy, hãy yêu cầu kỹ thuật viên kiểm tra áp lực bơm nhớt định kỳ. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn của bơm nhớt hoặc hệ thống bôi trơn trước khi xảy ra hư hỏng nghiêm trọng.
Hãy chú ý lắng nghe động cơ xe bạn. Nếu xuất hiện các tiếng gõ bất thường, đặc biệt là tiếng gõ “kim loại” theo nhịp ga, hãy đưa xe đi kiểm tra ngay lập tức. Chậm trễ có thể khiến hư hỏng lan rộng và chi phí sửa chữa tăng lên gấp nhiều lần.
Nếu phát hiện rò rỉ dầu nhớt hoặc đèn báo áp suất nhớt có dấu hiệu bất thường (sáng chập chờn hoặc sáng hẳn), hãy xử lý ngay. Đừng cố gắng chạy xe thêm. Theo ông Bùi Hiếu, Cố vấn dịch vụ tại Garage Auto Speedy: “Nhiều trường hợp chủ xe chỉ đơn giản châm thêm nhớt khi thấy mức dầu thấp hoặc đèn báo sáng chập chờn mà không kiểm tra nguyên nhân gốc rễ, dẫn đến hậu quả đáng tiếc sau đó. Việc kiểm tra và sửa chữa chuyên nghiệp là cần thiết.”
Bạc biên bị cháy có sửa được không?
Bạc biên bản thân nó là chi tiết thay thế. Tuy nhiên, khi bạc biên bị cháy, thường các chi tiết liên quan như trục khuỷu và tay biên cũng bị hỏng và cần phải được kiểm tra, sửa chữa (mài, doa) hoặc thay thế. Việc sửa chữa này nằm trong quy trình đại tu động cơ.
Chi phí sửa chữa cháy bạc biên hết bao nhiêu?
Chi phí sửa chữa phụ thuộc vào mức độ hư hỏng của trục khuỷu, tay biên và các chi tiết khác, cũng như loại xe và giá phụ tùng. Đây là một trong những hạng mục sửa chữa đắt đỏ nhất, có thể lên đến vài chục triệu hoặc cả trăm triệu đồng, bao gồm công tháo lắp và đại tu động cơ.
Làm thế nào để kiểm tra áp lực bơm nhớt?
Việc kiểm tra áp lực bơm nhớt cần có thiết bị đo áp chuyên dụng và kỹ thuật viên có kinh nghiệm. Thiết bị này được nối vào hệ thống bôi trơn để đo áp lực khi động cơ hoạt động ở các điều kiện khác nhau (không tải, có tải, nóng, nguội).
Đèn báo áp suất nhớt sáng khi nổ máy rồi tắt ngay có bình thường không?
Có, điều này là bình thường. Khi bạn bật chìa khóa hoặc đề nổ, bơm nhớt cần vài giây để tạo áp lực và đẩy dầu đi. Đèn báo sẽ sáng trong khoảng thời gian ngắn đó và tắt ngay khi áp lực đạt ngưỡng an toàn. Nếu đèn sáng lâu hoặc sáng khi động cơ đã chạy ổn định, đó là vấn đề.
Nên đưa xe đi kiểm tra bạc biên ở đâu uy tín tại Hà Nội?
Nếu bạn nghi ngờ xe có vấn đề liên quan đến hệ thống bôi trơn, bạc biên hoặc động cơ có tiếng gõ bất thường, hãy đưa xe đến Garage Auto Speedy tại địa chỉ 2QW3+G93 Bắc Từ Liêm, Hà Nội để được các chuyên gia của chúng tôi kiểm tra, chẩn đoán chính xác và tư vấn giải pháp sửa chữa tối ưu nhất.
Qua bài viết này, Garage Auto Speedy hy vọng đã giúp bạn giải đáp rõ ràng câu hỏi: “Bạc biên có thể bị cháy do thiếu bơm nhớt không?”. Câu trả lời là hoàn toàn có thể, và đây là một vấn đề cực kỳ nghiêm trọng đối với động cơ ô tô. Việc thiếu áp lực dầu bôi trơn khiến màng dầu bảo vệ bạc biên bị phá vỡ, dẫn đến ma sát kim loại trực tiếp, sinh nhiệt cao và cuối cùng là cháy bạc biên cùng hư hỏng các chi tiết liên quan.
Để phòng tránh hậu quả tốn kém và nguy hiểm này, điều quan trọng nhất là phải tuân thủ lịch trình bảo dưỡng định kỳ, thay dầu nhớt và lọc nhớt đúng loại, và luôn chú ý lắng nghe các dấu hiệu bất thường từ động cơ, đặc biệt là tiếng gõ và đèn báo áp suất nhớt.
Nếu bạn đang gặp phải bất kỳ dấu hiệu nào kể trên hoặc cần kiểm tra, bảo dưỡng hệ thống bôi trơn của xe, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Garage Auto Speedy qua số điện thoại 0877.726.969 hoặc truy cập website https://autospeedy.vn/ để được tư vấn và hỗ trợ bởi đội ngũ kỹ thuật viên chuyên nghiệp và giàu kinh nghiệm. Chúng tôi cam kết mang đến dịch vụ chất lượng cao, giúp động cơ xe của bạn luôn hoạt động bền bỉ và an toàn.
Cảm biến trục cam đóng vai trò quan trọng trong việc đồng bộ hóa hoạt…
Chìa khóa thông minh (smartkey) ngày càng trở nên phổ biến trên các dòng xe…
Đảo lốp là một công việc bảo dưỡng quan trọng, giúp kéo dài tuổi thọ…
Hệ thống điều chỉnh góc chiếu đèn pha là một bộ phận quan trọng trên…
Thay van lốp định kỳ là một việc làm nhỏ nhưng đóng vai trò quan…
Có lẽ bạn đã từng nghe đến việc thay dầu trợ lực lái định kỳ,…
