Bạc biên sai thông số có gây hao dầu không? Chuyên gia Garage Auto Speedy giải đáp

Hao dầu động cơ là một trong những vấn đề khiến nhiều chủ xe lo lắng. Không chỉ gây tốn kém, hao dầu còn là dấu hiệu cảnh báo những trục trặc nghiêm trọng bên trong bộ máy. Một trong những nguyên nhân tiềm ẩn thường được nhắc đến là bạc biên (connecting rod bearing) bị sai thông số. Vậy, thực hư vấn đề này như thế nào? Bạc biên sai thông số có thực sự là thủ phạm gây hao dầu động cơ không? Hãy cùng các chuyên gia từ Garage Auto Speedy tìm hiểu chi tiết.

Bạc biên là gì? Vai trò quan trọng trong động cơ

Trước khi đi sâu vào việc bạc biên sai thông số có gây hao dầu hay không, chúng ta cần hiểu rõ bạc biên là gì và chức năng của nó trong động cơ.

Cấu tạo và chức năng

Bạc biên là một lớp lót bằng kim loại (thường là hợp kim đồng, chì, thiếc…) có hình bán nguyệt, được đặt giữa trục khuỷu (crankshaft) và thanh truyền (connecting rod). Khi lắp lại với nhau, hai nửa bạc biên tạo thành một vòng tròn bao quanh chốt khuỷu (crank journal) của trục khuỷu.

Vai trò chính của bạc biên là:

• Giảm ma sát: Giúp chốt khuỷu và đầu to thanh truyền quay trơn tru với ma sát thấp nhất.
• Chịu tải: Truyền lực từ piston (qua thanh truyền) xuống trục khuỷu trong kỳ nổ và nhận lực từ trục khuỷu để di chuyển piston trong các kỳ còn lại.
• Phân phối dầu bôi trơn: Bạc biên có các rãnh và lỗ nhỏ để dẫn dầu bôi trơn từ hệ thống bôi trơn đến bề mặt tiếp xúc giữa bạc biên, chốt khuỷu và thanh truyền.

Mối liên hệ với hệ thống bôi trơn

Hoạt động của bạc biên phụ thuộc rất nhiều vào hệ thống bôi trơn. Dầu bôi trơn được bơm với áp suất cao tạo thành một màng dầu mỏng giữa bạc biên và chốt khuỷu. Màng dầu này ngăn chặn sự tiếp xúc trực tiếp giữa kim loại, giúp giảm ma sát và hấp thụ nhiệt. Áp suất dầu và độ dày của màng dầu phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm tốc độ động cơ, nhiệt độ dầu và đặc biệt là khe hở giữa bạc biên và chốt khuỷu.

Bạc biên “sai thông số” – Hiểu đúng nghĩa là gì?

Thông số quan trọng nhất của bạc biên liên quan đến vấn đề này là khe hở bạc biên (bearing clearance). Đây là khoảng cách cực nhỏ giữa bề mặt bạc biên và chốt khuỷu khi chúng được lắp ráp. Khe hở này cần phải nằm trong một phạm vi tiêu chuẩn rất hẹp do nhà sản xuất động cơ quy định.

Bạc biên “sai thông số” có thể hiểu theo hai trường hợp chính:

1. Khe hở quá nhỏ (quá chặt): Thường do sử dụng bạc biên không đúng kích thước hoặc chốt khuỷu bị mài bóng quá mức khi làm lại. Khe hở quá nhỏ khiến màng dầu không đủ dày, dẫn đến tăng ma sát, tăng nhiệt, mài mòn nhanh và thậm chí là bó biên (kẹt cứng) động cơ.
2. Khe hở quá lớn (quá lỏng): Có thể do bạc biên bị mòn sau thời gian dài sử dụng, chốt khuỷu bị mài mòn hoặc sử dụng bạc biên không đúng kích thước khi sửa chữa. Đây chính là trường hợp liên quan trực tiếp đến vấn đề hao dầu.

Bạc biên sai thông số gây hao dầu động cơ như thế nào?

Câu trả lời trực tiếp cho câu hỏi chính là: Có, bạc biên sai thông số (cụ thể là khe hở quá lớn) hoàn toàn có thể góp phần gây hao dầu động cơ, đặc biệt là trong một số điều kiện vận hành.

Cơ chế gây hao dầu khi bạc biên bị lỏng (khe hở quá lớn) bao gồm:

Ảnh hưởng đến áp suất dầu bôi trơn

Khi khe hở bạc biên quá lớn, dầu bôi trơn được bơm đến khu vực này sẽ dễ dàng thoát ra ngoài hơn. Điều này làm giảm áp suất dầu cục bộ tại vị trí bạc biên đó. Nếu nhiều bạc biên cùng bị lỏng, hoặc mức độ lỏng quá nghiêm trọng, nó có thể ảnh hưởng đến áp suất dầu chung của toàn bộ hệ thống bôi trơn, đặc biệt là tại các điểm xa bơm dầu hoặc ở tua máy thấp. Áp suất dầu thấp hơn tiêu chuẩn có thể dẫn đến việc các chi tiết khác như xéc-măng, phớt xupap không nhận đủ lượng dầu cần thiết để bôi trơn đúng cách, hoặc ngược lại, dầu bị văng ra nhiều hơn một cách bất thường.

Tăng lượng dầu văng lên thành xi-lanh

Đây là cơ chế chính gây hao dầu. Với khe hở bạc biên lớn hơn bình thường, khi trục khuỷu quay ở tốc độ cao, lượng dầu bôi trơn được bơm đến bạc biên sẽ bị văng ra ngoài khe hở này với một lượng lớn hơn và lực mạnh hơn. Dầu này sẽ văng lên mặt dưới của piston và thành xi-lanh.

Mặc dù xéc-măng dầu có nhiệm vụ gạt phần lớn lượng dầu thừa trên thành xi-lanh xuống cacte, nhưng khi lượng dầu văng lên quá nhiều một cách bất thường (do bạc biên lỏng), hệ thống xéc-măng dầu có thể không xử lý kịp. Một phần dầu sẽ lọt qua xéc-măng vào buồng đốt.

Dầu bị đốt cháy trong buồng đốt

Lượng dầu lọt vào buồng đốt sẽ bị đốt cháy cùng với hỗn hợp nhiên liệu và không khí trong kỳ nổ. Sản phẩm của quá trình này bao gồm khí thải, muội than và khói xanh đặc trưng thoát ra từ ống xả. Đây chính là dấu hiệu trực quan nhất của tình trạng hao dầu động cơ.

Ông Nông Văn Linh, Kỹ sư trưởng tại Garage Auto Speedy, nhận định: “Khi kiểm tra một động cơ bị hao dầu nặng, ngoài việc nghĩ ngay đến xéc-măng hay phớt xupap, chúng tôi luôn kiểm tra kỹ khe hở bạc biên. Khe hở lớn không chỉ ảnh hưởng đến áp suất dầu mà còn làm tăng đáng kể lượng dầu văng từ trục khuỷu lên thành xi-lanh. Nếu xéc-măng đã yếu hoặc bị kẹt, tình trạng hao dầu sẽ càng trầm trọng hơn.”

Các vấn đề liên quan khác

Bạc biên lỏng còn có thể dẫn đến:

• Tiếng gõ động cơ: Do chốt khuỷu va đập vào bạc biên khi chịu tải, đặc biệt ở tua máy thấp hoặc khi khởi động lạnh.
• Giảm tuổi thọ động cơ: Tăng ma sát và nhiệt độ cục bộ, đẩy nhanh quá trình mài mòn các chi tiết liên quan.

Dấu hiệu nhận biết bạc biên có vấn đề và hao dầu

Nếu động cơ xe của bạn đang bị hao dầu và bạn nghi ngờ nguyên nhân có thể liên quan đến bạc biên, hãy chú ý các dấu hiệu sau:

Khói xanh từ ống xả

Đây là dấu hiệu kinh điển của việc dầu bị đốt cháy trong buồng đốt. Khói thường có màu xanh xám, dễ thấy nhất khi khởi động buổi sáng, khi xe lên dốc, hoặc khi đạp ga đột ngột sau khi chạy không tải.

Mất dầu trong bình chứa

Kiểm tra que thăm dầu định kỳ (khoảng mỗi 1000 km hoặc trước các chuyến đi xa) là cách tốt nhất để theo dõi mức độ hao dầu. Nếu bạn phải bổ sung dầu thường xuyên hơn mức bình thường (ví dụ: mất hơn 0.5 – 1 lít cho mỗi 1000 – 2000 km tùy theo khuyến cáo của nhà sản xuất và tuổi đời động cơ), đó là dấu hiệu rõ ràng của hao dầu.

Tiếng động lạ từ động cơ

Tiếng gõ “lạch cạch” đều đặn, nghe rõ nhất khi động cơ còn nguội hoặc ở tua máy thấp, có thể là dấu hiệu chốt khuỷu đang va đập vào bạc biên bị lỏng.

Đèn báo áp suất dầu sáng

Nếu đèn báo áp suất dầu trên bảng tap-lô sáng hoặc nhấp nháy, đây là dấu hiệu cảnh báo áp suất dầu hệ thống đang thấp hơn mức cho phép. Bạc biên lỏng có thể là một trong những nguyên nhân gây giảm áp suất này.

Động cơ yếu, hao xăng

Hao dầu nặng làm giảm chất lượng bôi trơn, tăng ma sát, giảm hiệu suất đốt cháy, từ đó khiến động cơ yếu hơn, ì hơn và tiêu thụ nhiên liệu nhiều hơn.

Các nguyên nhân khác cũng gây hao dầu động cơ

Điều quan trọng cần lưu ý là bạc biên sai thông số chỉ là MỘT trong nhiều nguyên nhân có thể gây hao dầu động cơ. Việc chẩn đoán chính xác là rất cần thiết để sửa chữa đúng bệnh. Các nguyên nhân phổ biến khác bao gồm:

• Xéc-măng (piston rings) bị mòn, gãy hoặc kẹt: Xéc-măng dầu không gạt dầu hiệu quả hoặc xéc-măng khí bị mòn khiến khí cháy lọt xuống cacte, làm tăng áp suất cacte và đẩy dầu vào buồng đốt. Đây là nguyên nhân phổ biến nhất của hao dầu.
• Phớt xupap (valve stem seals) bị chai cứng hoặc hỏng: Dầu bôi trơn phần trên của xupap lọt qua phớt vào buồng đốt trong kỳ nạp hoặc kỳ xả.
• Đổ quá nhiều dầu: Mức dầu quá cao khiến trục khuỷu đánh vào bề mặt dầu trong cacte, tạo bọt và văng dầu nhiều hơn bình thường.
• Dầu không đúng loại/độ nhớt: Dầu quá loãng ở nhiệt độ hoạt động không tạo được màng dầu đủ dày hoặc dễ bị lọt qua các khe hở nhỏ.
• Hệ thống thông hơi cacte (PCV) bị lỗi: Nếu hệ thống PCV bị tắc nghẽn hoặc hoạt động sai, áp suất trong cacte tăng cao, đẩy dầu và hơi dầu vào đường nạp và buồng đốt.
• Turbo tăng áp bị hỏng phớt: Nếu xe có turbo, phớt chặn dầu trục turbo bị hỏng có thể khiến dầu lọt vào đường nạp hoặc đường xả và bị đốt cháy.

Khắc phục tình trạng bạc biên sai thông số và hao dầu

Việc khắc phục tình trạng hao dầu do bạc biên sai thông số đòi hỏi sự chính xác và kỹ thuật chuyên sâu.

Tầm quan trọng của chẩn đoán chính xác

Bước đầu tiên và quan trọng nhất là chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây hao dầu. Thợ kỹ thuật sẽ cần kiểm tra áp suất dầu, nghe tiếng động động cơ, kiểm tra khí thải và có thể cần tháo động cơ để kiểm tra trực tiếp khe hở bạc biên, tình trạng xéc-măng, thành xi-lanh và phớt xupap.

Ông Bùi Hiếu, Chuyên gia tư vấn xe tại Garage Auto Speedy, chia sẻ: “Nhiều trường hợp khách hàng đến than phiền xe bị hao dầu và tự đoán là xéc-măng. Nhưng sau khi kiểm tra tại Auto Speedy, chúng tôi phát hiện nguyên nhân gốc rễ lại nằm ở bạc biên bị lỏng do lần làm máy trước đó không đo đạc kỹ. Việc chẩn đoán sai không chỉ tốn kém mà còn không giải quyết được vấn đề triệt để.”

Quy trình sửa chữa

Nếu xác định nguyên nhân là bạc biên sai thông số (quá lỏng), quy trình sửa chữa thường bao gồm:

• Tháo động cơ ra khỏi xe.
• Tháo dỡ các bộ phận liên quan (cacte dầu, bơm dầu, thanh truyền, trục khuỷu).
• Kiểm tra và đo đạc đường kính chốt khuỷu và lòng bạc biên để xác định chính xác khe hở thực tế.
• Nếu chốt khuỷu bị mòn trong giới hạn cho phép, có thể chỉ cần thay thế bạc biên mới đúng kích thước sửa chữa (oversize).
• Nếu chốt khuỷu bị mòn quá giới hạn hoặc trầy xước nặng, cần phải mài lại chốt khuỷu và sử dụng bạc biên có kích thước tương ứng sau khi mài.
• Lắp ráp lại động cơ theo đúng tiêu chuẩn kỹ thuật, sử dụng bạc biên và các chi tiết khác (gioăng, phớt…) chất lượng tốt.

Lựa chọn bạc biên đúng thông số

Việc lựa chọn bạc biên thay thế phải dựa trên kết quả đo đạc chính xác. Thị trường có nhiều loại bạc biên với các kích thước khác nhau (standard, 0.25, 0.50, 0.75, 1.00 mm…). Sử dụng sai kích thước sẽ lại dẫn đến tình trạng khe hở không đạt chuẩn, lặp lại vấn đề hoặc gây hư hỏng nặng hơn. Việc này đòi hỏi người thợ phải có chuyên môn cao và dụng cụ đo đạc chính xác.

Lời khuyên từ chuyên gia Garage Auto Speedy về bảo dưỡng động cơ

Để phòng tránh các vấn đề về bạc biên và hao dầu động cơ nói chung, Garage Auto Speedy có một vài lời khuyên dành cho bạn:

• Thay dầu định kỳ và đúng loại: Sử dụng loại dầu có độ nhớt và tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp với động cơ xe của bạn theo khuyến cáo của nhà sản xuất. Thay dầu đúng chu kỳ giúp đảm bảo chất lượng bôi trơn, giảm mài mòn các chi tiết như bạc biên và xéc-măng.
• Kiểm tra mực dầu thường xuyên: Việc kiểm tra que thăm dầu đều đặn giúp bạn phát hiện sớm tình trạng hao dầu, từ đó có biện pháp kiểm tra và khắc phục kịp thời.
• Lắng nghe động cơ: Chú ý đến các tiếng động lạ từ động cơ. Tiếng gõ bất thường có thể là dấu hiệu cảnh báo sớm về các vấn đề bên trong.
• Chọn gara uy tín để kiểm tra định kỳ và sửa chữa: Động cơ là bộ phận phức tạp nhất trên xe. Việc kiểm tra, bảo dưỡng và sửa chữa cần được thực hiện bởi những kỹ thuật viên có chuyên môn, kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại. Tại Garage Auto Speedy, chúng tôi tự tin với đội ngũ kỹ sư và kỹ thuật viên lành nghề, có khả năng chẩn đoán chính xác và sửa chữa các pan bệnh khó về động cơ.

Câu hỏi thường gặp

Bạc biên là gì?
Bạc biên là lớp lót kim loại hình bán nguyệt nằm giữa trục khuỷu và thanh truyền, giúp giảm ma sát, chịu tải và phân phối dầu bôi trơn.

Làm sao biết bạc biên sai thông số?
Dấu hiệu có thể bao gồm tiếng gõ lạ từ động cơ, đèn báo áp suất dầu sáng/nhấp nháy, và đặc biệt là khi tháo động cơ để kiểm tra và đo đạc trực tiếp khe hở bạc biên thấy không đạt chuẩn.

Bạc biên sai thông số (quá lỏng) có thực sự gây hao dầu không?
Có, bạc biên lỏng làm tăng lượng dầu bôi trơn văng lên thành xi-lanh, vượt quá khả năng gạt của xéc-măng, khiến dầu lọt vào buồng đốt và bị đốt cháy, gây hao dầu.

Sửa chữa bạc biên sai thông số có tốn kém không?
Việc sửa chữa liên quan đến bạc biên thường đòi hỏi tháo dỡ động cơ, là một hạng mục sửa chữa lớn và tốn kém, tùy thuộc vào mức độ hư hỏng (chỉ cần thay bạc hay phải mài lại trục khuỷu) và dòng xe.

Ngoài bạc biên, còn nguyên nhân nào khác gây hao dầu?
Rất nhiều nguyên nhân khác như mòn xéc-măng, hỏng phớt xupap, lỗi hệ thống PCV, turbo hỏng phớt… Cần chẩn đoán chính xác để sửa đúng bệnh.

Kiểm tra bạc biên ở đâu uy tín tại Hà Nội?
Bạn có thể liên hệ Xưởng sửa chữa ô tô Auto Speedy tại 2QW3+G93 Bắc Từ Liêm, Hà Nội, Việt Nam để được các chuyên gia của chúng tôi kiểm tra, chẩn đoán và tư vấn chính xác tình trạng động cơ xe bạn.

Kết luận

Tóm lại, bạc biên sai thông số, cụ thể là khe hở bạc biên quá lớn, là một trong những nguyên nhân tiềm ẩn có thể gây ra tình trạng hao dầu động cơ thông qua cơ chế làm tăng lượng dầu văng lên thành xi-lanh. Tuy nhiên, đây không phải là nguyên nhân duy nhất và phổ biến nhất. Tình trạng mòn xéc-măng và hỏng phớt xupap thường là những thủ phạm hàng đầu của chứng “ăn dầu”.

Nếu xe của bạn đang gặp tình trạng hao dầu, việc tự chẩn đoán có thể không chính xác. Cách tốt nhất là đưa xe đến gara uy tín để được kiểm tra bởi các kỹ thuật viên có kinh nghiệm. Tại Garage Auto Speedy, với kinh nghiệm và trang thiết bị chuyên dụng, chúng tôi cam kết chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây hao dầu và đưa ra giải pháp sửa chữa hiệu quả, giúp động cơ xe bạn hoạt động bền bỉ và ổn định trở lại.

Đừng để tình trạng hao dầu kéo dài gây hư hỏng nặng hơn cho động cơ. Hãy liên hệ ngay với Garage Auto Speedy để được tư vấn và kiểm tra:

• Số điện thoại: 0877.726.969
• Website: https://autospeedy.vn/
• Địa chỉ: 2QW3+G93 Bắc Từ Liêm, Hà Nội, Việt Nam

Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn chăm sóc “xế yêu”!