Bi các đăng, hay khớp các đăng (Universal Joint – U-Joint), là một bộ phận quan trọng trong hệ thống truyền động của nhiều loại xe, đặc biệt là xe dẫn động cầu sau hoặc dẫn động bốn bánh. Chức năng chính của nó là truyền mô-men xoắn giữa hai trục không thẳng hàng hoặc có góc lệch thay đổi trong quá trình hoạt động. Rất nhiều người lái xe thắc mắc về cấu tạo của bộ phận này. Bài viết này, với kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm thực tế từ Garage Auto Speedy, sẽ giải đáp chi tiết câu hỏi “Bi Các đăng Có Bao Nhiêu Chi Tiết?” và cung cấp những thông tin hữu ích về cấu tạo, nguyên lý hoạt động cùng tầm quan trọng của việc bảo dưỡng bộ phận này.
Trước khi đi sâu vào các chi tiết cấu tạo, chúng ta cần hiểu rõ bi các đăng là gì và tại sao nó lại không thể thiếu trên nhiều dòng xe. Bi các đăng về cơ bản là một khớp nối linh hoạt, cho phép trục các đăng (propeller shaft/driveshaft) truyền công suất từ hộp số hoặc hộp phân phối (transfer case) tới cầu xe (vi sai).
Điểm đặc biệt là bi các đăng có thể hoạt động hiệu quả ngay cả khi trục nhận và trục truyền có một góc lệch nhất định. Điều này cực kỳ quan trọng vì trong quá trình vận hành, cầu xe luôn di chuyển lên xuống theo dao động của hệ thống treo so với vị trí cố định tương đối của hộp số. Bi các đăng chính là “khớp xương” giúp hệ thống truyền động không bị kẹt hay gãy dưới tác động của những chuyển động này.
Để trả lời câu hỏi “Bi các đăng có bao nhiêu chi tiết?”, chúng ta cần xem xét các thành phần chính tạo nên một bộ bi các đăng hoàn chỉnh. Mặc dù có nhiều biến thể và thiết kế khác nhau, nhưng một bộ bi các đăng phổ biến (loại sử dụng khớp chữ thập) thường bao gồm các chi tiết cốt lõi sau:
Đây là trung tâm của bi các đăng, có hình dạng giống như một dấu cộng (+) hoặc chữ thập. Bốn đầu của chữ thập được gia công chính xác để lắp các bạc đạn kim. Chữ thập này được đặt trong khe hở của hai càng chữ Y (yokes) gắn ở đầu mỗi trục.
Mỗi đầu của chữ thập được lắp một cụm bạc đạn kim. Bạc đạn kim bao gồm nhiều con lăn hình trụ nhỏ (kim) được sắp xếp song song quanh một trục. Loại bạc đạn này được sử dụng vì khả năng chịu tải trọng hướng tâm cao trong không gian hạn chế, rất phù hợp với môi trường làm việc của bi các đăng, nơi có lực tác dụng lớn và cần sự nhỏ gọn. Thông thường, một bộ bi các đăng sẽ có bốn cụm bạc đạn kim, tương ứng với bốn đầu của chữ thập.
Mỗi cụm bạc đạn kim được đặt vào một “chén” hình trụ rỗng. Những chén này được lắp chặt vào lỗ trên các càng chữ Y của trục. Chén bạc đạn có vai trò giữ các con lăn kim đúng vị trí và cung cấp bề mặt trượt cho bạc đạn khi chữ thập xoay. Chúng cũng bảo vệ bạc đạn khỏi bụi bẩn và giữ mỡ bôi trơn bên trong.
Mỗi chén bạc đạn đều có một phớt chắn dầu (thường làm bằng cao su hoặc vật liệu tương tự) ở phía ngoài cùng. Phớt này có nhiệm vụ cực kỳ quan trọng là ngăn bụi bẩn, nước lọt vào bên trong cụm bạc đạn và đồng thời giữ mỡ bôi trơn không bị rò rỉ ra ngoài. Việc phớt bị hỏng là nguyên nhân phổ biến dẫn đến hỏng bi các đăng do mất bôi trơn và bị ăn mòn.
Để giữ cố định các chén bạc đạn trong lỗ trên càng chữ Y, người ta sử dụng các vòng găng hoặc vòng hãm. Tùy thuộc vào thiết kế, các vòng găng này có thể được lắp ở phía trong hoặc phía ngoài của càng chữ Y. Chúng đảm bảo chén bạc đạn không bị tuột ra ngoài dưới tác dụng của lực ly tâm và tải trọng khi bi các đăng hoạt động.
Như vậy, nếu tính riêng một bộ bi các đăng loại phổ biến nhất (khớp chữ thập), các chi tiết cốt lõi bao gồm: 1 chữ thập, 4 cụm bạc đạn kim, 4 chén bạc đạn, 4 phớt chắn dầu và các vòng găng/vòng hãm tương ứng để giữ chặt (thường là 2 hoặc 4 chiếc). Tổng cộng có thể lên tới khoảng 15-20 chi tiết nhỏ, tùy thuộc vào cách đếm từng con lăn kim hay tính cả cụm, và số lượng vòng hãm cụ thể. Tuy nhiên, khi nói về các bộ phận lắp ráp, người ta thường nhắc đến các thành phần chính như chữ thập, bạc đạn kim, chén bạc đạn, phớt và vòng hãm.
Hiểu rõ cấu tạo này giúp ích rất nhiều trong việc chẩn đoán các vấn đề thường gặp. Tương tự, việc nắm rõ các hệ thống hiện đại khác như tính liên kết giữa ADAS và các hệ thống khác trên xe? cũng đòi hỏi sự chuyên môn để bảo dưỡng và sửa chữa hiệu quả.
Nguyên lý hoạt động của bi các đăng khá đơn giản nhưng hiệu quả. Khi một trục quay, nó truyền chuyển động tới chữ thập thông qua một trong hai cặp càng chữ Y. Chữ thập, được đỡ bởi các bạc đạn kim trong các chén bạc đạn của cả hai trục, sẽ quay. Do cấu trúc cho phép xoay tự do tại các khớp nối bạc đạn, chữ thập có thể điều chỉnh góc liên tục để duy trì kết nối và truyền mô-men xoắn ngay cả khi hai trục có góc lệch.
Mặc dù cho phép truyền động ở góc lệch, khớp các đăng đơn lẻ có một nhược điểm là tạo ra sự không đều tốc độ quay giữa trục chủ động và trục bị động khi có góc lệch lớn. Tốc độ quay của trục bị động sẽ tăng giảm hai lần trong mỗi vòng quay của trục chủ động, gây ra rung động. Để khắc phục điều này, trên trục các đăng thường sử dụng hai bi các đăng nối tiếp nhau, được lắp đặt sao cho sự không đều tốc độ của bi thứ nhất được bù trừ bởi bi thứ hai.
Bi các đăng hoạt động trong môi trường khắc nghiệt, chịu tải trọng lớn và thường xuyên tiếp xúc với bụi bẩn, nước. Các chi tiết như bạc đạn kim, chén bạc đạn và phớt chắn dầu có thể bị mòn hoặc hỏng theo thời gian, đặc biệt nếu thiếu mỡ bôi trơn hoặc phớt bị rách.
Dấu hiệu phổ biến khi bi các đăng gặp vấn đề bao gồm:
Việc bỏ qua các dấu hiệu này có thể dẫn đến hỏng hóc nghiêm trọng hơn cho toàn bộ hệ thống truyền động và gây nguy hiểm khi vận hành xe. Do đó, bảo dưỡng định kỳ, kiểm tra tình trạng của bi các đăng và bôi trơn (đối với loại có vú mỡ) là cực kỳ quan trọng.
Điều kiện môi trường, thời tiết có thể ảnh hưởng đến tuổi thọ của bi các đăng. Tương tự, độ nhạy cảm với thời tiết của cảm biến ADAS? cũng là một yếu tố cần lưu ý khi sử dụng xe hiện đại.
Theo kinh nghiệm của Garage Auto Speedy, bi các đăng là bộ phận ít được chú ý nhưng lại đóng vai trò then chốt. Việc kiểm tra bi các đăng nên được thực hiện trong các lần bảo dưỡng định kỳ. Các kỹ thuật viên sẽ kiểm tra độ rơ của bi, tình trạng của phớt chắn dầu và bôi trơn nếu cần thiết.
Ông Nông Văn Linh, Kỹ sư trưởng tại Garage Auto Speedy, chia sẻ: “Nhiều trường hợp xe vào xưởng với tiếng kêu lạ từ gầm, kiểm tra ra thì bi các đăng đã rơ rất nhiều. Nếu phát hiện sớm và chỉ cần thay bi, chi phí sẽ thấp hơn nhiều so với việc chờ đến khi hỏng nặng, có thể làm hỏng cả trục các đăng hoặc các bộ phận liên quan.”
Việc sử dụng mỡ bôi trơn chất lượng tốt và đúng loại cho bi các đăng (đối với loại có vú mỡ) là yếu tố quyết định đến tuổi thọ của bộ phận này. Phớt chắn dầu cũng cần được kiểm tra kỹ lưỡng, nếu thấy nứt, rách thì cần thay thế ngay để tránh mất mỡ và lọt bụi bẩn.
Trong khi bi các đăng đóng vai trò thiết yếu cho khả năng truyền động trên nhiều loại xe, thì các công nghệ an toàn như ADAS lại có vai trò của ADAS trong các dòng xe hạng sang? ngày càng lớn, nâng cao trải nghiệm và độ an toàn.
1. Bi các đăng có cần bôi mỡ không?
Đối với loại bi các đăng có vú mỡ (fitting/zerk), việc bôi mỡ định kỳ là cần thiết để đảm bảo bạc đạn hoạt động trơn tru và tăng tuổi thọ. Loại không có vú mỡ thường được bôi trơn kín trọn đời, nhưng vẫn cần kiểm tra tình trạng phớt.
2. Khi nào cần thay bi các đăng?
Nên thay thế bi các đăng khi phát hiện các dấu hiệu hỏng như tiếng kêu lục cục, rung lắc, độ rơ đáng kể, hoặc khi phớt chắn dầu bị hỏng nặng và không thể sửa chữa.
3. Hỏng bi các đăng có nguy hiểm không?
Có. Nếu bi các đăng hỏng nặng, nó có thể bị kẹt hoặc thậm chí gãy rời khi xe đang chạy, dẫn đến mất khả năng truyền động đột ngột, mất kiểm soát xe, và gây tai nạn nghiêm trọng.
4. Chi phí thay bi các đăng khoảng bao nhiêu?
Chi phí thay bi các đăng phụ thuộc vào dòng xe, loại bi cần thay và chi phí nhân công tại gara. Thông thường, chi phí thay bi các đăng đơn lẻ không quá cao, nhưng nếu cần thay cả cụm trục các đăng hoặc sửa chữa các bộ phận khác bị ảnh hưởng, chi phí sẽ tăng lên đáng kể. Để biết mức giá chính xác cho xe của bạn, hãy liên hệ Garage Auto Speedy để được tư vấn.
5. Tôi có thể tự thay bi các đăng tại nhà không?
Việc thay bi các đăng đòi hỏi dụng cụ chuyên dụng (như cảo ép bạc đạn) và kinh nghiệm để tháo lắp chính xác, đặc biệt là siết lực đúng quy định và lắp lại các chi tiết như vòng găng. Nếu không có đủ kinh nghiệm và dụng cụ, việc tự thay có thể làm hỏng các bộ phận khác hoặc lắp không đúng kỹ thuật gây nguy hiểm. Theo lời khuyên từ Garage Auto Speedy, nên đưa xe đến các gara uy tín để được kiểm tra và thay thế bởi kỹ thuật viên chuyên nghiệp.
Bảo dưỡng đúng cách giúp các bộ phận cơ khí như bi các đăng hoạt động trơn tru. Đối với các hệ thống điện tử tiên tiến, ví dụ như ADAS, việc kiểm tra và bảo dưỡng cũng quan trọng không kém. Đôi khi, ngay cả nếu cảm biến bị bẩn, ACC có cảnh báo không? cũng là một vấn đề cần được chú ý và xử lý kịp thời.
Bi các đăng là một bộ phận nhỏ bé nhưng có vai trò cực kỳ quan trọng, đảm bảo khả năng truyền động linh hoạt và hiệu quả trên nhiều dòng xe. Hiểu được bi các đăng có bao nhiêu chi tiết và cấu tạo của chúng giúp người dùng nhận biết sớm các dấu hiệu hỏng hóc và có kế hoạch bảo dưỡng kịp thời. Đừng để một chi tiết nhỏ làm ảnh hưởng đến sự an toàn và trải nghiệm lái xe của bạn.
Nếu bạn đang nghe thấy tiếng kêu lạ hoặc cảm thấy rung động từ gầm xe, hoặc đơn giản là muốn kiểm tra tình trạng hệ thống truyền động, hãy đưa xe đến Garage Auto Speedy. Với đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại, chúng tôi sẵn sàng kiểm tra, chẩn đoán chính xác và đưa ra giải pháp bảo dưỡng, sửa chữa tối ưu nhất cho chiếc xe của bạn.
Tại Garage Auto Speedy, chúng tôi cam kết cung cấp dịch vụ chuyên nghiệp, minh bạch và đáng tin cậy. Liên hệ ngay với chúng tôi qua số điện thoại 0877.726.969 hoặc truy cập website https://autospeedy.vn/ để được tư vấn và đặt lịch hẹn. Đến với Auto Speedy, bạn hoàn toàn có thể an tâm về tình trạng xế yêu.
"Bi tê ô tô dùng được bao lâu?" là câu hỏi mà nhiều chủ xe…
Bi quang treo, hay còn gọi là gối đỡ trục các đăng, là một bộ…
Bi quang treo, hay còn gọi là rotuyn trụ đứng, là một bộ phận nhỏ…
Bi các đăng, hay còn gọi là khớp các đăng (universal joint), là một bộ…
Nhiều người khi tìm hiểu về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các…
Trong cấu trúc gầm bệ phức tạp của ô tô, mỗi chi tiết đều đóng…
