Tiếng kêu lục cục, cọt kẹt khó chịu phát ra từ gầm xe mỗi khi bạn di chuyển qua những đoạn đường gồ ghề, nhiều ổ gà hay mấp mô là tình trạng không hề hiếm gặp ở ô tô, đặc biệt là các xe đã sử dụng một thời gian. Tiếng kêu này không chỉ gây phiền toái mà còn là dấu hiệu cảnh báo hệ thống treo – bộ phận quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến sự an toàn và trải nghiệm lái của bạn – đang gặp vấn đề. Trong đó, tình trạng bi quang treo kêu khi đi đường xấu là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến nhiều chủ xe lo lắng. Vậy chính xác thì “bi quang treo” là gì, và tại sao chúng lại phát ra âm thanh khó chịu trên những cung đường không bằng phẳng?
Về cơ bản, khái niệm “bi quang treo” mà nhiều người vẫn gọi thường dùng để chỉ các loại khớp cầu (ball joint) hoặc các bạc lót cao su (bushings) trong hệ thống treo và hệ thống lái của xe ô tô. Đây là những bộ phận chịu tải trọng lớn và chuyển động liên tục, giúp các cánh tay đòn, rotuyn liên kết với nhau và với khung xe một cách linh hoạt, đồng thời hấp thụ rung động từ mặt đường. Khi đi vào đường xấu, hệ thống treo phải làm việc hết công suất để giữ cho thân xe ổn định. Nếu các khớp cầu hoặc bạc lót này bị mòn, khô dầu hoặc hư hỏng, chúng sẽ tạo ra khoảng trống, gây va đập giữa các chi tiết kim loại và phát ra tiếng kêu. Bài viết này, với kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm thực tế từ đội ngũ kỹ thuật viên tại Garage Auto Speedy, sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân và cách khắc phục tình trạng này.
“Bi quang treo” là gì? – Hiểu đúng về các khớp nối quan trọng dưới gầm xe
Trong cấu tạo phức tạp của hệ thống treo và lái ô tô, không có bộ phận nào chính xác được gọi là “bi quang treo” trong tài liệu kỹ thuật tiêu chuẩn. Tuy nhiên, trong ngôn ngữ sử dụng hàng ngày của giới thợ xe và chủ xe tại Việt Nam, cụm từ này thường được dùng để chỉ chung hoặc ám chỉ đến một số bộ phận dạng khớp cầu hoặc bạc lót có cấu tạo tương tự “bi” (viên bi/đạn bạc) và nằm trong hệ thống “treo” của xe. Các bộ phận phổ biến mà người dùng có thể đang nhắc tới khi nói về “bi quang treo” bao gồm:
- Rotuyn trụ (Ball Joint): Đây là khớp cầu quan trọng nối càng chữ A (hoặc càng chữ I) của hệ thống treo với ngỗng moay-ơ (nơi lắp bánh xe). Rotuyn trụ cho phép bánh xe xoay quanh trục đứng và nghiêng theo các góc nhất định khi xe di chuyển, đồng thời chịu lực chính từ thân xe xuống bánh xe và ngược lại. Có rotuyn trụ trên (upper ball joint) và rotuyn trụ dưới (lower ball joint).
- Rotuyn lái (Tie Rod End): Là một phần của hệ thống lái, nối thước lái với ngỗng moay-ơ. Rotuyn lái giúp truyền chuyển động từ vô lăng đến bánh xe, điều hướng xe rẽ trái, rẽ phải.
- Rotuyn thanh cân bằng (Stabilizer Link Ball Joint): Nối thanh cân bằng (thanh chống lật) với hệ thống treo (thường là càng A hoặc giảm xóc). Giúp hạn chế độ nghiêng thân xe khi vào cua.
Các bộ phận này đều có cấu tạo dạng khớp cầu, với một viên bi kim loại nằm trong một vỏ bọc và được bôi trơn bởi mỡ. Chúng được bảo vệ bởi một lớp cao su (boot) để ngăn bụi bẩn và nước xâm nhập, giữ mỡ bôi trơn bên trong.
Tại sao bi quang treo (và các bộ phận liên quan) thường kêu khi đi đường xấu?
Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng bi quang treo kêu khi đi đường xấu là sự hao mòn và hư hỏng của các bộ phận này sau một thời gian hoạt động hoặc do tác động ngoại lực. Khi xe đi vào đường không bằng phẳng, hệ thống treo phải làm việc liên tục để giữ bánh xe tiếp xúc với mặt đường và giảm chấn cho thân xe. Lúc này, các khớp cầu và bạc lót phải chịu lực nén, kéo, xoắn và ma sát.
1. Mòn tự nhiên theo thời gian và quãng đường
Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Giống như mọi bộ phận cơ khí khác, các khớp cầu và bạc lót cũng bị mòn dần theo thời gian sử dụng và số ki-lô-mét di chuyển. Lớp mỡ bôi trơn bên trong có thể bị khô, biến chất hoặc thất thoát, làm tăng ma sát giữa các chi tiết kim loại. Sự mài mòn tạo ra khoảng trống giữa viên bi và vỏ bọc. Khi xe đi qua chỗ xóc, viên bi sẽ va đập vào vỏ bọc, gây ra tiếng kêu “lục cục”, “cộp cộp”.
2. Vỏ bọc cao su (Boot) bị rách hoặc hỏng
Lớp cao su bảo vệ các khớp cầu đóng vai trò cực kỳ quan trọng. Nếu lớp cao su này bị rách do va quệt, lão hóa hoặc tác động của môi trường, bụi bẩn, cát, nước sẽ dễ dàng xâm nhập vào bên trong, làm rửa trôi hoặc làm bẩn lớp mỡ bôi trơn. Bụi bẩn còn hoạt động như một chất mài mòn, đẩy nhanh quá trình xuống cấp của khớp cầu. Thiếu bôi trơn và bị mài mòn, các khớp cầu sẽ nhanh chóng phát ra tiếng kêu.
3. Thiếu bôi trơn
Ngay cả khi vỏ bọc cao su còn nguyên vẹn, lớp mỡ bôi trơn bên trong có thể bị khô hoặc già đi sau một thời gian dài. Thiếu bôi trơn làm tăng ma sát, gây nóng và mài mòn nhanh chóng các bề mặt tiếp xúc, dẫn đến tiếng kêu.
4. Va đập mạnh hoặc tai nạn
Lái xe đi vào ổ gà sâu, va chạm với vật cản trên đường hoặc gặp tai nạn có thể gây hư hỏng đột ngột cho các khớp cầu và bạc lót, thậm chí làm cong, vênh các thanh liên kết. Những hư hỏng này chắc chắn sẽ gây ra tiếng kêu và ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng vận hành.
Các “thủ phạm” tiềm ẩn khác gây tiếng kêu khó chịu ở gầm xe
Bên cạnh các khớp cầu thường được gọi chung là “bi quang treo”, tiếng kêu khi đi đường xấu còn có thể xuất phát từ nhiều bộ phận khác thuộc hệ thống treo và hệ thống lái. Đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm tại Garage Auto Speedy thường kiểm tra toàn diện các hạng mục sau khi có báo cáo về tiếng kêu gầm xe:
- Cao su thanh cân bằng (Stabilizer Bar Bushings): Thanh cân bằng đi xuyên qua hai bạc lót cao su cố định trên khung xe. Các bạc lót này giúp thanh cân bằng xoay và làm việc hiệu quả. Khi cao su bạc lót bị chai cứng, mòn hoặc rách, thanh cân bằng sẽ va chạm với phần kim loại của kẹp giữ, gây ra tiếng kêu “cọt kẹt” hoặc “lục cục”, đặc biệt rõ khi xe nghiêng hoặc vào cua.
- Cao su càng A / càng I (Control Arm Bushings): Các cánh tay đòn (càng A, càng I) được nối với khung xe thông qua các bạc lót cao su. Các bạc lót này cho phép càng A/I xoay lên xuống theo chuyển động của hệ thống treo và hấp thụ rung động. Khi cao su bị lão hóa, nứt, rách, chúng không còn làm tốt nhiệm vụ giảm chấn và giữ chặt các chi tiết, gây ra tiếng kêu và cảm giác lái lỏng lẻo.
- Giảm xóc (Shock Absorber/Strut): Mặc dù hư hỏng giảm xóc thường biểu hiện bằng tiếng “phịt phịt” của dầu thủy lực rò rỉ, hoặc tiếng “kẽo kẹt” do piston mòn, nhưng khi giảm xóc bị hỏng nặng, nó có thể gây ra tiếng va đập khi xe đi vào ổ gà do không còn khả năng hấp thụ lực.
- Bạc đạn bánh xe (Wheel Bearing): Bạc đạn bánh xe khi bị mòn thường phát ra tiếng hú theo tốc độ, nhưng trong một số trường hợp, nếu bị hư hỏng nặng, nó cũng có thể gây ra tiếng lỏng lẻo khi đi đường xấu.
- Các chi tiết khác: Bao gồm cả các mối lắp ghép bị lỏng, các chi tiết bảo vệ gầm xe bị rơi ra hoặc va chạm, hệ thống ống xả bị lỏng…
Dấu hiệu nhận biết bi quang treo (hoặc gầm xe) đang gặp vấn đề
Tiếng kêu là dấu hiệu rõ ràng nhất, nhưng không phải là duy nhất. Nếu xe của bạn gặp phải một hoặc nhiều dấu hiệu sau, rất có thể hệ thống treo hoặc lái đang cần được kiểm tra:
- Tiếng kêu:
- Tiếng “lục cục”, “cộp cộp” khi đi qua gờ giảm tốc, ổ gà, đường xấu, hoặc khi đánh lái tại chỗ.
- Tiếng “cọt kẹt” khi xe nghiêng, vào cua hoặc đi chậm trên đường không bằng phẳng (thường liên quan đến cao su bạc lót).
- Tiếng va đập mạnh khi đi qua chướng ngại vật lớn (có thể do giảm xóc hoặc các khớp nối bị lỏng/hỏng nặng).
- Cảm giác lái:
- Vô lăng bị rung lắc, đặc biệt ở tốc độ cao.
- Xe bị lệch lái, nhao lái về một bên dù đang đi thẳng.
- Cảm giác lỏng lẻo ở vô lăng, phản hồi từ mặt đường kém.
- Góc lái bị sai lệch.
- Quan sát bên ngoài:
- Lốp xe bị mòn không đều (lốp mòn cạnh, mòn vẹt).
- Quan sát thấy dầu chảy ra từ giảm xóc (dấu hiệu giảm xóc hỏng).
- Kiểm tra dưới gầm xe thấy các lớp cao su bảo vệ bị rách, nứt.
Ông Nông Văn Linh, Kỹ sư trưởng tại Garage Auto Speedy, chia sẻ: “Tiếng kêu ở gầm xe khi đi đường xấu là tín hiệu rõ ràng nhất cho thấy có bộ phận nào đó trong hệ thống treo hoặc lái đang mòn hoặc hư hỏng. Đừng nên bỏ qua những âm thanh này, vì chúng có thể báo hiệu những vấn đề nhỏ ban đầu nhưng nếu để lâu sẽ gây ra những hư hỏng nghiêm trọng hơn, thậm chí ảnh hưởng đến an toàn.”
Mức độ nguy hiểm khi bỏ qua tiếng kêu ở gầm xe
Nhiều người có xu hướng chịu đựng tiếng kêu khó chịu một thời gian, cho rằng đó là “bệnh tuổi già” của xe. Tuy nhiên, việc bỏ qua tình trạng bi quang treo kêu khi đi đường xấu hoặc các tiếng động bất thường khác từ gầm xe có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng:
- Giảm an toàn: Các khớp cầu và bạc lót mòn làm giảm khả năng kiểm soát lái, đặc biệt khi vào cua, phanh gấp hoặc di chuyển ở tốc độ cao. Bánh xe có thể bị lệch hướng đột ngột, gây mất lái và dẫn đến tai nạn. Rotuyn trụ bị gãy khi đang di chuyển là một trong những tình huống nguy hiểm nhất có thể xảy ra, khiến xe mất khả năng điều hướng hoàn toàn.
- Hư hỏng lan tỏa: Một bộ phận hỏng có thể kéo theo các bộ phận khác bị ảnh hưởng và mòn nhanh hơn. Ví dụ, rotuyn trụ bị lỏng sẽ gây áp lực lên các bạc lót càng A, làm giảm tuổi thọ của chúng. Sửa chữa ban đầu chỉ cần thay một vài chi tiết, nhưng nếu để lâu có thể phải thay thế cả cụm, tốn kém hơn rất nhiều.
- Giảm tuổi thọ lốp: Hệ thống treo/lái bị sai lệch do các khớp nối bị mòn sẽ khiến lốp xe bị mòn không đều và nhanh hơn bình thường.
- Giảm trải nghiệm lái: Tiếng kêu và cảm giác lái lỏng lẻo làm giảm sự thoải mái và tự tin khi điều khiển xe.
Ông Bùi Hiếu, Chuyên gia tư vấn dịch vụ tại Garage Auto Speedy, nhận định: “Chúng tôi luôn khuyến cáo khách hàng nên kiểm tra ngay khi phát hiện tiếng kêu bất thường từ gầm xe. Chi phí kiểm tra và thay thế các chi tiết nhỏ bị mòn sớm sẽ luôn rẻ hơn rất nhiều so với việc phải sửa chữa cả hệ thống hoặc đối mặt với nguy cơ mất an toàn khi di chuyển.”
Chẩn đoán và khắc phục tiếng kêu gầm xe tại Garage Auto Speedy
Khi chiếc xe của bạn có dấu hiệu bi quang treo kêu khi đi đường xấu hoặc bất kỳ tiếng kêu bất thường nào khác từ hệ thống treo/lái, việc đưa xe đến xưởng sửa chữa uy tín để kiểm tra là cần thiết. Tại Garage Auto Speedy, quy trình chẩn đoán và khắc phục được thực hiện bài bản bởi đội ngũ kỹ thuật viên chuyên môn cao:
- Tiếp nhận thông tin: Lắng nghe kỹ mô tả của khách hàng về tiếng kêu (loại tiếng kêu, khi nào kêu, kêu ở vị trí nào).
- Kiểm tra ban đầu: Kỹ thuật viên tiến hành kiểm tra trực quan dưới gầm xe khi xe còn ở mặt đất, kiểm tra độ lỏng, rách của các lớp cao su bảo vệ rotuyn, tình trạng của giảm xóc.
- Nâng xe và kiểm tra chi tiết: Xe được nâng lên cầu nâng. Kỹ thuật viên sử dụng đèn pin và các công cụ chuyên dụng (như xà beng, kìm) để kiểm tra độ rơ, lỏng của tất cả các khớp cầu (rotuyn trụ, rotuyn lái, rotuyn thanh cân bằng), các bạc lót cao su (cao su càng A, cao su thanh cân bằng), tình trạng giảm xóc, lò xo, các mối lắp ghép.
- Kiểm tra khi có tải trọng: Trong một số trường hợp, cần đặt tải trọng lên hệ thống treo hoặc sử dụng thiết bị chuyên dụng để mô phỏng lại tình trạng khi xe di chuyển, giúp xác định chính xác nguồn gốc tiếng kêu.
- Lái thử: Kỹ thuật viên sẽ lái thử xe trên các đoạn đường phù hợp (có gờ giảm tốc, ổ gà) để tái hiện lại tiếng kêu và cảm nhận tình trạng hoạt động của hệ thống treo/lái.
- Chẩn đoán và tư vấn: Sau khi xác định chính xác nguyên nhân, kỹ thuật viên sẽ giải thích tình trạng hư hỏng cho khách hàng, đưa ra phương án khắc phục tối ưu nhất (thay thế chi tiết hỏng) và báo giá minh bạch.
- Thực hiện sửa chữa: Tiến hành thay thế các bộ phận bị hỏng bằng phụ tùng chính hãng hoặc chất lượng tương đương. Đảm bảo lắp đặt đúng kỹ thuật và siết lực theo tiêu chuẩn của nhà sản xuất.
- Kiểm tra lại và bàn giao: Sau khi sửa chữa, xe được kiểm tra lại lần cuối và lái thử để đảm bảo tiếng kêu đã hết và hệ thống hoạt động bình thường trước khi bàn giao cho khách hàng.
Lời khuyên từ chuyên gia Garage Auto Speedy: Cách chăm sóc hệ thống treo để phòng tránh tiếng kêu
Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Để giảm thiểu nguy cơ bi quang treo kêu khi đi đường xấu và các vấn đề về hệ thống treo/lái, Garage Auto Speedy đưa ra một số lời khuyên hữu ích cho chủ xe:
- Kiểm tra định kỳ: Nên đưa xe đi kiểm tra hệ thống gầm, treo, lái định kỳ theo khuyến cáo của nhà sản xuất hoặc sau mỗi 20.000 – 30.000 km. Các kỹ thuật viên sẽ sớm phát hiện các dấu hiệu mòn sớm như vỏ cao su bị nứt để khắc phục kịp thời.
- Lái xe cẩn thận: Hạn chế đi vào các ổ gà sâu, gờ giảm tốc với tốc độ cao. Tránh phanh gấp hoặc đánh lái đột ngột trên các đoạn đường xấu. Lái xe nhẹ nhàng sẽ giúp hệ thống treo hoạt động bền bỉ hơn.
- Kiểm tra cân bằng động và góc đặt bánh xe: Việc này không chỉ giúp lốp mòn đều mà còn đảm bảo các chi tiết trong hệ thống treo làm việc đúng vị trí, giảm tải trọng bất thường lên các khớp nối.
- Kiểm tra dầu mỡ bôi trơn (đối với các bộ phận có thể bảo dưỡng): Một số loại khớp cầu có thể được bơm thêm mỡ định kỳ, giúp kéo dài tuổi thọ. Tuy nhiên, đa số các xe đời mới sử dụng loại khớp cầu kín, không cần bảo dưỡng mỡ. Kỹ thuật viên tại Garage Auto Speedy sẽ kiểm tra và tư vấn cho bạn.
- Sử dụng phụ tùng chất lượng: Khi cần thay thế, nên chọn phụ tùng chính hãng hoặc từ các nhà sản xuất uy tín để đảm bảo độ bền và khả năng hoạt động ổn định của hệ thống.
Câu hỏi thường gặp (FAQ)
- Tiếng kêu lục cục ở gầm xe có phải lúc nào cũng do “bi quang treo”?
Không hẳn. Như Garage Auto Speedy đã giải thích, tiếng kêu này có thể do nhiều bộ phận khác trong hệ thống treo và lái bị mòn hoặc hỏng, như cao su bạc lót càng A, cao su thanh cân bằng, giảm xóc… Cần kiểm tra kỹ lưỡng để xác định chính xác. - Tiếng kêu cọt kẹt khi đi đường xấu là dấu hiệu gì?
Tiếng cọt kẹt thường là dấu hiệu của các bạc lót cao su bị chai cứng, khô hoặc rách, gây ma sát giữa cao su và kim loại hoặc giữa các chi tiết kim loại khi cao su không còn khả năng giảm chấn. - Sửa tiếng kêu bi quang treo (hoặc gầm xe) có tốn kém không?
Chi phí phụ thuộc vào bộ phận bị hỏng và loại xe. Thay thế các bạc lót cao su thường rẻ hơn thay thế rotuyn. Thay thế rotuyn cũng có chi phí khác nhau tùy vào vị trí và loại xe. Việc khắc phục sớm thường tiết kiệm hơn so với để lâu gây hư hỏng nặng. - Tôi có thể tự kiểm tra bi quang treo tại nhà được không?
Bạn có thể kiểm tra trực quan lớp cao su bảo vệ các khớp cầu xem có bị rách không. Tuy nhiên, việc kiểm tra độ rơ, lỏng chính xác của các khớp và bạc lót cần có kiến thức kỹ thuật và dụng cụ chuyên dụng. Tốt nhất nên đưa xe đến Garage Auto Speedy để được kiểm tra bởi các chuyên gia. - Thời gian thay thế các bộ phận này mất bao lâu?
Thời gian thay thế tùy thuộc vào bộ phận cần sửa chữa và mức độ phức tạp của xe. Việc thay thế rotuyn hoặc bạc lót thường mất khoảng vài giờ đồng hồ. Garage Auto Speedy sẽ thông báo thời gian cụ thể khi kiểm tra. - Xe mới có bị tiếng kêu gầm không?
Xe mới rất ít khi bị tiếng kêu do các bộ phận còn mới và chưa bị mòn. Tuy nhiên, nếu xe mới gặp phải tiếng kêu bất thường, có thể là do lỗi sản xuất hoặc lắp ráp, hoặc xe đã bị va đập.
Kết luận
Tình trạng bi quang treo kêu khi đi đường xấu hay bất kỳ tiếng kêu bất thường nào phát ra từ gầm xe đều là dấu hiệu không thể bỏ qua. Đó là lời cảnh báo từ hệ thống treo và lái – những bộ phận tối quan trọng đối với sự an toàn và khả năng vận hành của chiếc xe bạn. Đừng để những tiếng kêu khó chịu này biến thành nguy cơ tiềm ẩn.
Với đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm, được đào tạo bài bản và trang thiết bị hiện đại, Garage Auto Speedy tự tin chẩn đoán chính xác và khắc phục triệt để các vấn đề về hệ thống treo, lái, gầm xe của bạn. Chúng tôi cam kết sử dụng phụ tùng chất lượng và quy trình làm việc chuyên nghiệp, mang lại sự yên tâm và trải nghiệm lái tốt nhất cho khách hàng.
Nếu xe của bạn đang gặp phải tình trạng tiếng kêu gầm xe, hoặc bạn muốn kiểm tra tổng thể hệ thống treo/lái để phòng ngừa, hãy liên hệ ngay với Garage Auto Speedy.
Xưởng sửa chữa ô tô Auto Speedy
Số điện thoại: 0877.726.969
Website: https://autospeedy.vn/
Địa chỉ: 2QW3+G93 Bắc Từ Liêm, Hà Nội, Việt Nam
Đội ngũ Garage Auto Speedy luôn sẵn sàng lắng nghe và hỗ trợ bạn! Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn về tiếng kêu gầm xe dưới phần bình luận nhé.
