Bi tê (hay còn gọi là bạc đạn cắt ly hợp, bạc đạn tỳ) và hộp số ly hợp kép (DCT – Dual-Clutch Transmission) là hai bộ phận thường được nhắc đến trong hệ thống truyền động của ô tô, nhưng chúng thuộc về hai loại công nghệ khác nhau và không trực tiếp liên quan đến nhau theo cách mà nhiều người lầm tưởng. Tại Garage Auto Speedy, chúng tôi nhận thấy sự nhầm lẫn này khá phổ biến, và bài viết này sẽ làm rõ vai trò của từng bộ phận cũng như mối quan hệ (hay sự khác biệt) giữa chúng, dựa trên kiến thức chuyên sâu và kinh nghiệm thực tế của đội ngũ kỹ thuật viên.
Bi tê là một bộ phận quan trọng trong hệ thống ly hợp của xe sử dụng hộp số sàn (manual transmission). Nó là một loại vòng bi (bạc đạn) được đặt ở vị trí giữa mâm ép (pressure plate) và càng cắt ly hợp (clutch fork).
Khi người lái đạp chân côn, càng cắt ly hợp sẽ đẩy bi tê tỳ vào các lò xo trên mâm ép. Lực đẩy này làm mâm ép tách ra khỏi đĩa ly hợp, ngắt kết nối truyền động từ động cơ đến hộp số, cho phép người lái chuyển số. Khi nhả chân côn, bi tê sẽ ngừng tỳ, mâm ép ép chặt lại đĩa ly hợp, tái lập kết nối truyền động. Để hiểu rõ hơn về vị trí của bi tê, bạn có thể tham khảo bài viết Bi tê ô tô nằm ở đâu trong xe? của chúng tôi.
Vai trò chính của bi tê là chịu lực ma sát và nhiệt khi nó quay cùng với mâm ép trong quá trình cắt/nối ly hợp. Đây là bộ phận tiêu hao và có thể hỏng theo thời gian do mài mòn hoặc thiếu bôi trơn, gây ra các triệu chứng như tiếng kêu lạ khi đạp hoặc nhả chân côn. Bi tê là một thành phần cốt lõi, không thể thiếu của hệ thống ly hợp trên xe số sàn truyền thống.
Hộp số ly hợp kép (DCT) là một loại hộp số tự động sử dụng hai bộ ly hợp độc lập. Một bộ ly hợp phụ trách các cấp số lẻ (1, 3, 5, 7) và số lùi, bộ còn lại phụ trách các cấp số chẵn (2, 4, 6).
Điểm đặc biệt của DCT là khả năng “chuẩn bị” số tiếp theo. Khi xe đang chạy ở một cấp số (ví dụ số 1), bộ ly hợp phụ trách số lẻ đang đóng để truyền động. Đồng thời, hộp số sẽ lựa chọn trước số tiếp theo (số 2) và giữ bộ ly hợp phụ trách số chẵn ở trạng thái sẵn sàng (mở). Khi cần chuyển sang số 2, bộ ly hợp số lẻ sẽ nhanh chóng mở ra cùng lúc bộ ly hợp số chẵn đóng lại. Quá trình này diễn ra rất nhanh và mượt mà, mang lại cảm giác chuyển số gần như không có độ trễ, tương tự hộp số sàn nhưng được tự động hóa hoàn toàn.
Các loại DCT phổ biến bao gồm DCT khô (dry clutch) và DCT ướt (wet clutch). DCT khô thường dùng cho xe nhỏ, mô-men xoắn thấp hơn, làm mát bằng không khí. DCT ướt dùng cho xe lớn, hiệu suất cao, được ngâm trong dầu hộp số để làm mát tốt hơn.
Đây là điểm cốt lõi để giải đáp thắc mắc của bạn: Trong hệ thống hộp số ly hợp kép (DCT), bộ phận bi tê truyền thống như được mô tả ở trên (gắn với càng cắt và chân côn) là không tồn tại.
Hộp số DCT hoạt động hoàn toàn tự động, không có chân côn và không có cơ chế ngắt/nối ly hợp bằng lực đạp từ người lái thông qua càng cắt và bi tê. Thay vào đó, việc đóng/mở hai bộ ly hợp trong hộp số DCT được điều khiển bằng các bộ chấp hành (actuator) điện tử và/hoặc thủy lực. Các bộ chấp hành này nhận tín hiệu từ bộ điều khiển hộp số (TCM – Transmission Control Module) để điều khiển áp suất dầu hoặc lực đẩy cơ học tác động trực tiếp lên cơ cấu kích hoạt từng bộ ly hợp.
Ông Nông Văn Linh, Kỹ sư trưởng tại Garage Auto Speedy, giải thích: “Trong hộp số sàn, bi tê là thành phần không thể thiếu để thao tác đóng/mở ly hợp thủ công. Nhưng với ly hợp kép, công việc này được tự động hóa hoàn toàn bởi các bộ chấp hành (actuator), loại bỏ sự cần thiết của bi tê truyền thống. Dù cả hai đều liên quan đến ‘ly hợp’, nhưng cơ chế vận hành và các bộ phận đi kèm hoàn toàn khác nhau.”
Vì vậy, khi ai đó hỏi “Bi Tê Có Liên Quan đến Ly Hợp Kép Không?”, câu trả lời chính xác là không, theo nghĩa bộ phận “bi tê” đặc trưng của hộp số sàn không phải là một thành phần của hộp số ly hợp kép.
Sự nhầm lẫn này có lẽ xuất phát từ việc cả hai hệ thống đều sử dụng từ “ly hợp” (clutch). Ly hợp kép nghĩa là có hai “ly hợp”. Người dùng có thể liên tưởng đến ly hợp của xe số sàn và bộ phận đi kèm là bi tê, rồi suy ra hộp số ly hợp kép cũng có bi tê. Tuy nhiên, “ly hợp” ở đây chỉ chung chức năng ngắt/nối truyền động bằng ma sát, còn cơ chế điều khiển và các bộ phận phụ trợ (như bi tê ở xe số sàn hay actuator ở DCT) là khác nhau.
Mặc dù bi tê không liên quan đến hộp số ly hợp kép, cả hai hệ thống đều cần được bảo dưỡng và kiểm tra định kỳ để đảm bảo hoạt động ổn định.
Bên cạnh các vấn đề về ly hợp và hộp số, các bộ phận khác trong hệ thống truyền động và khung gầm cũng cần được quan tâm. Ví dụ, các loại bi quang treo trên xe cũng đóng vai trò quan trọng trong hệ thống treo và lái. Việc kiểm tra tổng thể xe giúp phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn. Nhiều người thắc mắc liệu Thay bi quang treo có cần tháo càng A không? hay Có thể gia cố bi quang treo không?. Những câu hỏi này liên quan đến các bộ phận khác của xe, và mặc dù không trực tiếp về bi tê hay DCT, chúng đều nhấn mạnh tầm quan trọng của việc bảo dưỡng các loại bạc đạn và khớp nối trên xe. Sự khác biệt giữa Bi quang treo xe máy và xe ô tô có giống nhau không? cũng là một điểm thú vị cho thấy sự đa dạng trong cấu tạo các loại xe.
Tại Garage Auto Speedy, chúng tôi có kinh nghiệm dày dặn trong việc chẩn đoán và sửa chữa các vấn đề liên quan đến hệ thống ly hợp (xe số sàn) và hộp số (bao gồm cả ly hợp kép). Chúng tôi luôn khuyến cáo khách hàng tuân thủ lịch bảo dưỡng định kỳ và đưa xe đi kiểm tra ngay khi phát hiện các dấu hiệu bất thường.
Hy vọng bài viết này đã giải đáp rõ ràng thắc mắc về mối liên hệ giữa bi tê và hộp số ly hợp kép. Bi tê là bộ phận đặc trưng của hệ thống ly hợp trên xe số sàn, trong khi hộp số ly hợp kép sử dụng cơ chế kích hoạt ly hợp hoàn toàn khác (bằng actuator), không sử dụng bi tê truyền thống. Chúng là hai công nghệ riêng biệt phục vụ mục đích ngắt/nối truyền động nhưng theo cách thức khác nhau.
Việc hiểu đúng về các bộ phận trong xe giúp bạn chăm sóc và bảo dưỡng xe hiệu quả hơn. Nếu chiếc xe của bạn gặp bất kỳ vấn đề nào liên quan đến hệ thống ly hợp hay hộp số, đừng ngần ngại liên hệ với Garage Auto Speedy. Với đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm và trang thiết bị hiện đại, chúng tôi cam kết mang đến dịch vụ chẩn đoán và sửa chữa chính xác, đáng tin cậy, giúp xe của bạn luôn vận hành ổn định.
Liên hệ Garage Auto Speedy ngay hôm nay để được tư vấn chi tiết và đặt lịch kiểm tra xe!
"Bi tê ô tô dùng được bao lâu?" là câu hỏi mà nhiều chủ xe…
Bi quang treo, hay còn gọi là gối đỡ trục các đăng, là một bộ…
Bi quang treo, hay còn gọi là rotuyn trụ đứng, là một bộ phận nhỏ…
Bi các đăng, hay còn gọi là khớp các đăng (universal joint), là một bộ…
Nhiều người khi tìm hiểu về cấu tạo và nguyên lý hoạt động của các…
Trong cấu trúc gầm bệ phức tạp của ô tô, mỗi chi tiết đều đóng…
