Hệ thống lái trợ lực là một trong những trang bị không thể thiếu trên hầu hết các dòng xe ô tô hiện đại, giúp người lái dễ dàng điều khiển xe, đặc biệt là khi di chuyển ở tốc độ thấp hoặc đỗ xe. Trung tâm của hệ thống trợ lực lái thủy lực chính là bơm trợ lực lái. Hiểu rõ Cấu Tạo Của Bơm Trợ Lực Lái không chỉ giúp bạn biết cách nó hoạt động mà còn nhận biết sớm các dấu hiệu hư hỏng, từ đó có phương án xử lý kịp thời. Tại Garage Auto Speedy, chúng tôi tin rằng cung cấp kiến thức nền tảng vững chắc cho khách hàng là cách tốt nhất để xây dựng niềm tin và sự chủ động trong việc chăm sóc chiếc xe của mình.
Bơm Trợ Lực Lái Là Gì Và Tác Dụng Quan Trọng Của Nó
Bơm trợ lực lái là một bộ phận cơ khí trong hệ thống lái trợ lực thủy lực. Nhiệm vụ chính của nó là tạo ra áp suất dầu thủy lực cần thiết để hỗ trợ lực quay vô lăng của người lái. Áp suất dầu này sau đó được điều hướng đến thước lái, giúp bánh xe quay theo góc lái mong muốn một cách nhẹ nhàng, giảm thiểu sức lực người lái phải bỏ ra, đặc biệt là trên những chiếc xe có trọng lượng lớn.
Ngoài ra, bơm trợ lực lái còn đóng vai trò duy trì một lượng dầu thủy lực ổn định lưu thông trong toàn bộ hệ thống, bôi trơn và làm mát các bộ phận liên quan.
Bơm trợ lực lái thường được dẫn động bởi động cơ xe thông qua một dây curoa tổng có tác dụng gì. Khi động cơ hoạt động, dây curoa quay puli trên bơm, làm trục bơm quay và tạo ra áp suất dầu.
Cấu Tạo Chi Tiết Của Bơm Trợ Lực Lái Thủy Lực Phổ Biến
Có nhiều loại bơm trợ lực lái thủy lực khác nhau về thiết kế bên trong, nhưng loại phổ biến nhất hiện nay là bơm cánh gạt (Vane Pump). Dưới đây là các bộ phận chính cấu thành nên một bơm trợ lực lái cánh gạt điển hình:
Vỏ Bơm (Housing)
Đây là lớp vỏ bọc bên ngoài, chứa đựng toàn bộ các chi tiết bên trong của bơm. Vỏ bơm thường được làm từ vật liệu kim loại cứng cáp (như hợp kim nhôm hoặc gang) để chịu được áp suất cao của dầu thủy lực. Vỏ bơm có các cổng kết nối cho đường dầu vào (áp suất thấp) và đường dầu ra (áp suất cao).
Rô-to (Rotor) và Cánh Gạt (Vanes)
- Rô-to: Là một khối hình trụ hoặc hình bầu dục được gắn đồng trục với trục bơm. Rô-to có các rãnh hoặc khe dọc theo chu vi.
- Cánh Gạt: Là các lá kim loại mỏng, phẳng, được lắp vào các rãnh trên rô-to. Các cánh gạt này có khả năng trượt ra vào trong rãnh. Khi rô-to quay, lực ly tâm và/hoặc áp suất dầu từ buồng nạp sẽ đẩy các cánh gạt trượt ra sát vào thành bên trong của vỏ bơm.
Thành bên trong của vỏ bơm thường được thiết kế có dạng hình bầu dục hoặc lệch tâm so với trục quay của rô-to. Điều này tạo ra các buồng có thể tích thay đổi khi rô-to quay.
Trục Bơm (Shaft)
Trục bơm là chi tiết truyền chuyển động quay từ động cơ (qua puli và dây curoa) đến rô-to. Trục này cần đủ độ bền và được làm kín cẩn thận để dầu không bị rò rỉ ra ngoài.
Để hiểu thêm về các hệ thống truyền động khác trong xe, bạn có thể tham khảo bài viết về dẫn động fwd là gì.
Phớt Bơm (Seals)
Phớt là các vòng đệm làm kín được làm từ cao su hoặc vật liệu tổng hợp, được lắp đặt tại các vị trí quan trọng như xung quanh trục bơm hoặc giữa các phần của vỏ bơm. Phớt giúp ngăn chặn dầu trợ lực bị rò rỉ ra ngoài hoặc không khí lọt vào bên trong hệ thống, đảm bảo duy trì áp suất hoạt động. Rò rỉ phớt là một trong những nguyên nhân phổ biến gây hỏng bơm trợ lực.
Các Cổng Nạp/Xả (Inlet/Outlet Ports)
- Cổng Nạp: Nơi dầu trợ lực từ bình chứa đi vào bơm (áp suất thấp). Cổng này thường có kích thước lớn hơn cổng xả.
- Cổng Xả: Nơi dầu sau khi được nén bởi bơm đi ra với áp suất cao, hướng đến van điều khiển và thước lái.
Van Điều Khiển Áp Suất (Pressure Relief Valve)
Đây là một bộ phận an toàn cực kỳ quan trọng, thường được tích hợp bên trong bơm hoặc lắp đặt gần đó. Van này có nhiệm vụ giới hạn áp suất tối đa mà bơm có thể tạo ra. Khi áp suất trong hệ thống vượt quá mức cho phép (ví dụ: khi đánh lái hết cỡ), van sẽ mở ra, cho phép một phần dầu áp suất cao quay trở lại đường dầu về bình chứa hoặc đường nạp của bơm, ngăn ngừa hỏng hóc các bộ phận khác do áp suất quá lớn.
Nguyên Lý Hoạt Động Dựa Trên Cấu Tạo
Nguyên lý hoạt động của bơm cánh gạt khá đơn giản và dựa trên sự thay đổi thể tích của các buồng dầu:
- Động cơ quay trục bơm thông qua dây curoa.
- Trục bơm làm quay rô-to.
- Do lực ly tâm và thiết kế lệch tâm của vỏ bơm, các cánh gạt trượt ra ngoài, tì sát vào thành vỏ bơm, tạo thành các buồng dầu kín giữa các cánh gạt, rô-to và vỏ bơm.
- Ở phía có thể tích buồng tăng lên (gần cổng nạp), dầu trợ lực từ bình chứa được hút vào đầy các buồng này.
- Khi rô-to tiếp tục quay, các buồng dầu này di chuyển đến phía có thể tích buồng giảm đi (gần cổng xả).
- Khi thể tích buồng giảm, dầu bị nén lại, tạo ra áp suất cao.
- Dầu áp suất cao được đẩy ra ngoài qua cổng xả và đi vào hệ thống lái.
Áp suất dầu này sau đó được điều chỉnh bởi van điều khiển (thường là van quay hoặc van bi trên thước lái) dựa vào góc quay vô lăng, cuối cùng tác động lên piston trong thước lái để hỗ trợ lực cho người lái.
Để hiểu rõ hơn về bộ phận tiếp nhận áp suất này, bạn có thể tìm hiểu thêm về cấu tạo của thước lái.
Các Loại Bơm Trợ Lực Lái Thủy Lực Khác
Ngoài bơm cánh gạt, còn có một số loại bơm trợ lực thủy lực khác như bơm bánh răng (Gear Pump) và bơm piston (Piston Pump), nhưng ít phổ biến hơn trên xe du lịch hiện đại so với bơm cánh gạt do hiệu quả và chi phí sản xuất. Tuy nhiên, nguyên lý chung vẫn là sử dụng chuyển động quay để tạo ra áp suất dầu thủy lực.
Dấu Hiệu Nhận Biết Bơm Trợ Lực Lái Có Vấn Đề & Lời Khuyên Từ Garage Auto Speedy
Khi bơm trợ lực lái gặp trục trặc, hệ thống lái sẽ hoạt động không hiệu quả, ảnh hưởng trực tiếp đến sự an toàn và thoải mái khi lái xe. Một số dấu hiệu phổ biến bao gồm:
- Vô lăng nặng bất thường: Đặc biệt rõ rệt khi lái ở tốc độ thấp hoặc đỗ xe. Đây là dấu hiệu phổ biến nhất cho thấy bơm không tạo đủ áp suất.
- Tiếng ồn lạ từ khu vực bơm: Có thể là tiếng rít (do dây curoa trùng hoặc puli), tiếng rên rỉ (do bơm hoạt động quá tải hoặc sắp hỏng), hoặc tiếng lạch cạch.
- Rò rỉ dầu trợ lực: Dầu trợ lực có thể rò rỉ từ các phớt bơm, đường ống hoặc các điểm nối. Điều này làm giảm mức dầu trong bình chứa và khiến bơm không hoạt động đúng.
- Mức dầu trợ lực giảm nhanh: Mặc dù không thấy rò rỉ rõ ràng bên ngoài, dầu vẫn có thể bị hao hụt do rò rỉ nhỏ hoặc bơm gặp vấn đề.
- Bọt khí trong dầu trợ lực: Dầu bị sủi bọt có thể do không khí lọt vào hệ thống, thường là do rò rỉ hoặc mức dầu quá thấp.
Theo Ông Nông Văn Linh, Kỹ sư trưởng tại Garage Auto Speedy, nhấn mạnh: “Hiểu rõ cấu tạo của bơm trợ lực lái giúp bạn nhận biết sớm các vấn đề, tránh những hỏng hóc nghiêm trọng và tốn kém hơn.”
Khi gặp các dấu hiệu trên, việc kiểm tra thước lái ô tô và các bộ phận liên quan là rất cần thiết. Tham khảo thêm về cách kiểm tra thước lái ô tô để có cái nhìn toàn diện hơn về hệ thống lái.
Bảo Dưỡng Bơm Trợ Lực Lái Như Thế Nào?
Để bơm trợ lực lái hoạt động bền bỉ và hiệu quả, việc bảo dưỡng định kỳ là cực kỳ quan trọng. Các khuyến cáo từ Garage Auto Speedy bao gồm:
- Kiểm tra mức dầu trợ lực định kỳ: Đảm bảo mức dầu luôn nằm trong khoảng Min/Max được chỉ định.
- Thay dầu trợ lực theo khuyến cáo của nhà sản xuất: Dầu trợ lực cũ, bẩn có thể làm hỏng các bộ phận bên trong bơm và hệ thống. Lịch thay dầu thường được ghi trong sách hướng dẫn sử dụng xe.
- Kiểm tra dây curoa dẫn động bơm: Đảm bảo dây curoa đủ căng và không bị nứt, mòn.
- Kiểm tra các đường ống và điểm nối: Tìm kiếm dấu hiệu rò rỉ dầu.
- Lắng nghe âm thanh hoạt động của bơm: Nếu nghe thấy tiếng ồn bất thường, hãy mang xe đi kiểm tra ngay.
Theo Ông Bùi Hiếu, Chuyên gia tư vấn xe tại Garage Auto Speedy: “Phần lớn các sự cố bơm trợ lực lái đều bắt nguồn từ dầu trợ lực bẩn hoặc rò rỉ phớt. Việc kiểm tra định kỳ tại các xưởng uy tín như Garage Auto Speedy là cực kỳ quan trọng.”
FAQ về Bơm Trợ Lực Lái
- Bơm trợ lực lái có tác dụng gì? Nó tạo ra áp suất dầu thủy lực để hỗ trợ người lái quay vô lăng nhẹ nhàng hơn.
- Có mấy loại bơm trợ lực lái thủy lực phổ biến? Phổ biến nhất là bơm cánh gạt, ngoài ra còn có bơm bánh răng và bơm piston.
- Khi nào cần thay dầu trợ lực lái? Nên thay dầu theo lịch bảo dưỡng của nhà sản xuất xe hoặc khi dầu bị bẩn, có màu lạ.
- Dấu hiệu bơm trợ lực lái hỏng là gì? Vô lăng nặng, có tiếng ồn lạ từ bơm, rò rỉ hoặc hao dầu trợ lực.
- Sửa bơm trợ lực lái ở đâu uy tín tại Hà Nội? Bạn có thể mang xe đến Garage Auto Speedy tại địa chỉ 2QW3+G93 Bắc Từ Liêm, Hà Nội để được kiểm tra và tư vấn bởi đội ngũ kỹ thuật viên chuyên nghiệp.
Kết luận
Hiểu rõ cấu tạo của bơm trợ lực lái là bước đầu tiên giúp bạn nhận biết sự quan trọng và cách thức hoạt động của bộ phận này. Bơm trợ lực lái đóng vai trò thiết yếu trong việc mang lại trải nghiệm lái xe thoải mái và an toàn. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường và thực hiện bảo dưỡng định kỳ theo lời khuyên của các chuyên gia như Garage Auto Speedy sẽ giúp kéo dài tuổi thọ của bơm và toàn bộ hệ thống lái.
Nếu chiếc xe của bạn đang có những dấu hiệu liên quan đến bơm trợ lực lái hoặc hệ thống lái nói chung, đừng ngần ngại liên hệ với chúng tôi tại Garage Auto Speedy qua hotline 0877.726.969 hoặc truy cập website https://autospeedy.vn/ để được tư vấn và hỗ trợ kịp thời. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên mọi cung đường.
Việc hiểu về các hệ thống khác như cấu tạo của hộp số ô tô cũng rất hữu ích cho việc chăm sóc xe toàn diện.
