Ly hợp tự động trong xe số tự động, nghe có vẻ mâu thuẫn, nhưng thực tế là một bộ phận quan trọng giúp xe vận hành mượt mà và hiệu quả. Để hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của bộ phận này, hãy cùng Garage Auto Speedy khám phá chi tiết nhé.
Thực tế, xe số tự động không sử dụng ly hợp theo cách mà xe số sàn (MT) vẫn làm. Ở xe số sàn, người lái phải chủ động đạp ly hợp để ngắt kết nối giữa động cơ và hộp số, cho phép chuyển số. Xe số tự động thì khác, nó sử dụng một hệ thống phức tạp hơn để tự động thực hiện việc này. Vậy, “ly hợp tự động” trong xe số tự động thực chất là gì?
Đó chính là bộ biến mô (Torque Converter). Bộ biến mô đóng vai trò trung gian giữa động cơ và hộp số, truyền lực từ động cơ đến hộp số một cách êm ái và tự động điều chỉnh tỷ số truyền để phù hợp với tốc độ và tải trọng của xe.
Cấu tạo cơ bản của bộ biến mô bao gồm:
- Bơm (Impeller): Được gắn trực tiếp vào trục khuỷu của động cơ, quay cùng tốc độ với động cơ. Khi bơm quay, nó tạo ra một dòng chất lỏng thủy lực (dầu hộp số) tuần hoàn bên trong bộ biến mô.
- Tuabin (Turbine): Được kết nối với trục đầu vào của hộp số. Dòng chất lỏng thủy lực từ bơm tác động lên các cánh tuabin, làm tuabin quay và truyền lực đến hộp số.
- Stator: Nằm giữa bơm và tuabin, có chức năng định hướng dòng chất lỏng thủy lực trở lại bơm một cách hiệu quả hơn. Stator có các cánh quạt được thiết kế đặc biệt để tăng mô-men xoắn khi cần thiết.
- Dầu hộp số (Automatic Transmission Fluid – ATF): Đóng vai trò là môi chất truyền lực giữa các bộ phận.
Nguyên lý hoạt động của bộ biến mô:
- Khi động cơ khởi động, bơm bắt đầu quay, tạo ra dòng dầu thủy lực.
- Dòng dầu này tác động lên các cánh tuabin, làm tuabin quay. Tuabin quay sẽ truyền lực đến hộp số.
- Stator đóng vai trò quan trọng trong việc tăng mô-men xoắn. Khi xe cần nhiều lực kéo (ví dụ: khi tăng tốc hoặc leo dốc), stator sẽ định hướng dòng dầu trở lại bơm với góc độ phù hợp, giúp bơm quay nhanh hơn và tăng mô-men xoắn truyền đến tuabin.
- Khi xe đạt tốc độ ổn định, stator sẽ “khóa” lại, hoạt động như một khớp nối cơ khí trực tiếp, giúp tăng hiệu quả truyền lực và giảm tiêu hao nhiên liệu.
Ưu điểm của bộ biến mô:
- Êm ái và mượt mà: Giúp xe tăng tốc và chuyển số một cách êm ái, không gây giật cục như xe số sàn.
- Tự động điều chỉnh: Tự động điều chỉnh tỷ số truyền để phù hợp với điều kiện vận hành, giúp người lái không cần phải lo lắng về việc chuyển số.
- Bảo vệ động cơ và hộp số: Giảm tải cho động cơ và hộp số, kéo dài tuổi thọ của các bộ phận này.
Nhược điểm của bộ biến mô:
- Hiệu suất thấp hơn: Hiệu suất truyền lực thấp hơn so với ly hợp cơ khí, dẫn đến tiêu hao nhiên liệu nhiều hơn một chút.
- Cấu tạo phức tạp: Cấu tạo phức tạp hơn ly hợp cơ khí, đòi hỏi kỹ thuật bảo dưỡng cao hơn.
Ngoài bộ biến mô, một số xe số tự động hiện đại còn sử dụng thêm bộ ly hợp khóa biến mô (Torque Converter Lock-Up Clutch). Bộ ly hợp này có chức năng khóa trực tiếp bơm và tuabin lại với nhau ở một số điều kiện vận hành nhất định (thường là ở tốc độ cao và tải trọng thấp), giúp loại bỏ hoàn toàn hiện tượng trượt giữa bơm và tuabin, tăng hiệu quả truyền lực và giảm tiêu hao nhiên liệu.
Các loại hộp số tự động khác:
Ngoài hộp số tự động truyền thống sử dụng bộ biến mô, hiện nay còn có một số loại hộp số tự động khác, ví dụ như:
- Hộp số ly hợp kép (Dual Clutch Transmission – DCT): Sử dụng hai ly hợp riêng biệt để điều khiển các bánh răng số lẻ và số chẵn, cho phép chuyển số nhanh chóng và mượt mà.
- Hộp số vô cấp (Continuously Variable Transmission – CVT): Sử dụng dây đai và puli để tạo ra vô số tỷ số truyền khác nhau, giúp xe vận hành êm ái và tiết kiệm nhiên liệu.
Garage Auto Speedy khuyên bạn nên tìm hiểu kỹ về loại hộp số được trang bị trên xe của mình để có thể sử dụng và bảo dưỡng xe một cách tốt nhất. Việc bảo dưỡng định kỳ dầu hộp số cũng là yếu tố quan trọng để đảm bảo hộp số hoạt động trơn tru và kéo dài tuổi thọ.
Vậy, khi nào cần kiểm tra hoặc sửa chữa bộ biến mô?
Dưới đây là một số dấu hiệu cho thấy bộ biến mô có thể gặp vấn đề:
- Xe bị giật khi chuyển số.
- Xe ì ạch, tăng tốc chậm.
- Tiêu hao nhiên liệu tăng cao.
- Có tiếng ồn lạ phát ra từ hộp số.
Nếu bạn nhận thấy bất kỳ dấu hiệu nào trong số này, hãy mang xe đến Garage Auto Speedy để được kiểm tra và tư vấn sửa chữa kịp thời. Đội ngũ kỹ thuật viên chuyên nghiệp của chúng tôi sẽ giúp bạn xác định nguyên nhân và đưa ra giải pháp tối ưu nhất.
Lời khuyên từ chuyên gia Garage Auto Speedy:
Ông Nguyễn Văn An, Kỹ thuật viên trưởng tại Garage Auto Speedy, chia sẻ: “Việc bảo dưỡng hộp số tự động định kỳ, đặc biệt là thay dầu hộp số đúng loại và đúng thời điểm, là vô cùng quan trọng. Nó không chỉ giúp hộp số hoạt động trơn tru, mà còn kéo dài tuổi thọ của bộ biến mô và các bộ phận khác bên trong hộp số.”
FAQ về ly hợp tự động trong xe số tự động:
- Xe số tự động có cần thay ly hợp không? Không, xe số tự động không sử dụng ly hợp theo kiểu xe số sàn. Thay vào đó, nó sử dụng bộ biến mô hoặc các công nghệ khác như ly hợp kép.
- Bộ biến mô có bền không? Độ bền của bộ biến mô phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm chất lượng dầu hộp số, cách sử dụng xe và chế độ bảo dưỡng.
- Chi phí sửa chữa bộ biến mô có đắt không? Chi phí sửa chữa bộ biến mô có thể khá cao, vì nó là một bộ phận phức tạp.
- Dầu hộp số loại nào tốt cho xe số tự động? Nên sử dụng loại dầu hộp số được khuyến nghị bởi nhà sản xuất xe.
- Bao lâu thì nên thay dầu hộp số? Tùy thuộc vào khuyến nghị của nhà sản xuất, nhưng thường là sau mỗi 40.000 – 60.000 km.
Liên hệ ngay với Garage Auto Speedy qua số điện thoại 0877.726.969 hoặc truy cập website https://autospeedy.vn/ để được tư vấn và hỗ trợ tốt nhất! Địa chỉ của chúng tôi là 2QW3+G93 Bắc Từ Liêm, Hà Nội, Việt Nam.
Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động của ly hợp tự động trong xe số tự động. Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào khác, đừng ngần ngại liên hệ với Garage Auto Speedy nhé!
