Trong thế giới phức tạp của ô tô, có nhiều bộ phận với tên gọi dễ gây nhầm lẫn, và “trục các đăng” cùng “bi các đăng” (hay khớp các đăng) là một ví dụ điển hình. Rất nhiều người dùng xe, thậm chí cả những người có chút kiến thức về kỹ thuật, vẫn thường băn khoăn liệu hai bộ phận này có phải là một, hay chúng có vai trò gì trong hệ thống truyền động của xe. Garage Auto Speedy hiểu rõ sự nhầm lẫn này và với kinh nghiệm dày dặn trong lĩnh vực sửa chữa, bảo dưỡng ô tô, chúng tôi sẽ giải đáp chi tiết để quý độc giả hiểu rõ hơn về chức năng và sự khác biệt giữa trục các đăng và bi các đăng.
Câu trả lời ngắn gọn là: Không, trục các đăng và bi các đăng (khớp các đăng) hoàn toàn khác nhau, dù chúng làm việc cùng nhau trong hệ thống truyền lực của xe. Để hiểu sâu hơn, chúng ta cần đi vào chi tiết cấu tạo và chức năng của từng bộ phận.
Trục các đăng (tiếng Anh: Driveshaft, Propeller Shaft hay Prop Shaft) là một thanh kim loại dài, thường có dạng ống hoặc thanh đặc, đóng vai trò truyền mô-men xoắn từ hộp số (hoặc hộp phân phối đối với xe 4WD/AWD) đến cầu xe (cầu trước hoặc cầu sau, hoặc cả hai). Nó là thành phần chính trong hệ thống truyền động, đặc biệt quan trọng trên các dòng xe sử dụng hệ dẫn động cầu sau (RWD), dẫn động 4 bánh (4WD) hoặc dẫn động toàn thời gian (AWD).
Chức năng cốt lõi của trục các đăng là truyền lực quay. Nó nhận lực từ hộp số và chuyển lực đó tới bộ vi sai ở cầu xe. Từ bộ vi sai, lực sẽ được phân bổ ra hai bánh xe, giúp xe di chuyển. Trên các dòng xe RWD, trục các đăng là cầu nối dài từ hộp số ở phía trước đến cầu sau. Trên xe 4WD/AWD, có thể có hai trục các đăng: một nối từ hộp phân phối đến cầu trước và một nối từ hộp phân phối đến cầu sau.
Trục các đăng thường có cấu tạo khá đơn giản, bao gồm:
Trên xe dẫn động cầu sau (RWD), trục các đăng nằm dọc theo gầm xe, nối từ đuôi hộp số đến bộ vi sai ở cầu sau. Trên xe dẫn động 4 bánh (4WD) hoặc toàn thời gian (AWD), sẽ có trục các đăng trước nối từ hộp phân phối đến cầu trước và trục các đăng sau nối từ hộp phân phối đến cầu sau.
Như đã làm rõ, “bi các đăng” là tên gọi phổ biến, nhưng chính xác hơn là khớp các đăng (Universal Joint – U-joint) hoặc khớp đồng tốc (Constant Velocity Joint – CV Joint). Chúng không phải là bản thân trục các đăng mà là bộ phận kết nối các đoạn trục với nhau hoặc nối trục với các bộ phận khác (hộp số, cầu xe), cho phép truyền lực quay giữa hai trục không cùng nằm trên một đường thẳng hoặc có góc lệch.
Chức năng quan trọng nhất của khớp các đăng là truyền mô-men xoắn một cách hiệu quả qua các góc nghiêng. Hệ thống treo của xe luôn hoạt động, khiến khoảng cách và góc độ giữa các bộ phận truyền động (hộp số, trục các đăng, cầu xe) thay đổi liên tục. Khớp các đăng giúp bù trừ cho sự thay đổi này, đảm bảo mô-men xoắn được truyền đi liên tục và mượt mà mà không gây kẹt hay gãy trục.
Khớp các đăng (U-joint) thường nằm ở hai đầu của trục các đăng trên xe RWD/4WD/AWD (trục sau). Khớp đồng tốc (CV Joint) nằm ở hai đầu của trục bán nguyệt (drive axle) trên xe FWD, nối từ hộp số/vi sai đến bánh xe. Trên xe 4WD/AWD, CV joint có thể nằm ở hai đầu của trục các đăng trước hoặc ở các trục nối ra bánh xe.
Sau khi tìm hiểu chi tiết về từng bộ phận, chúng ta có thể tổng kết lại điểm giống và khác nhau:
| Đặc điểm | Trục Các Đăng (Driveshaft) | Bi Các Đăng / Khớp Các Đăng (U-joint / CV Joint) |
|---|---|---|
| Bản chất | Là một thanh/ống chịu lực xoắn dài | Là một khớp nối linh hoạt |
| Chức năng | Truyền mô-men xoắn theo chiều dọc | Cho phép truyền mô-men xoắn qua góc lệch |
| Vị trí | Nối hộp số/hộp phân phối đến cầu xe | Nối trục các đăng/trục bán nguyệt với nhau hoặc với các bộ phận khác |
| Cấu tạo | Thân trục, có thể có khớp và đoạn trượt | Các càng nối, con chữ thập (U-joint) hoặc bi cầu, rãnh (CV Joint) |
| “Bi” (Ball) | Không có cấu trúc bi cầu là thành phần chính | Có cấu trúc bi cầu hoặc ổ kim (dạng bi đũa) trong U-joint/CV Joint |
| Tên gọi dân dã | Trục láp dọc, trục truyền động | Bi láp, bi chữ thập, khớp nối mềm |
Có thể hình dung thế này: Nếu trục các đăng là cánh tay thì bi các đăng (khớp các đăng) chính là khớp khuỷu tay hoặc khớp vai, cho phép cánh tay (trục) di chuyển linh hoạt trong khi vẫn truyền được lực.
Sự nhầm lẫn giữa trục các đăng và bi các đăng xuất phát từ một số lý do:
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu hư hỏng của trục các đăng hoặc bi các đăng là rất quan trọng để tránh các sự cố nghiêm trọng hơn và giảm thiểu chi phí sửa chữa.
Trục các đăng và bi các đăng là những bộ phận chịu tải lớn và làm việc trong điều kiện khắc nghiệt dưới gầm xe (bụi bẩn, nước, va đập). Do đó, việc kiểm tra và bảo dưỡng định kỳ là cực kỳ quan trọng.
Việc lơ là bảo dưỡng có thể dẫn đến hư hỏng nặng, không chỉ tốn kém chi phí sửa chữa mà còn có thể gây nguy hiểm khi xe đang di chuyển.
Với kinh nghiệm thực tế sửa chữa hàng ngày tại Garage Auto Speedy, chúng tôi nhận thấy các vấn đề về trục các đăng và bi các đăng là khá phổ biến trên những xe có tuổi đời cao hoặc hoạt động trong điều kiện khắc nghiệt.
Ông Nông Văn Linh, Kỹ sư trưởng tại Garage Auto Speedy, chia sẻ: “Nhiều trường hợp xe đến gara vì tiếng kêu lạ dưới gầm hoặc rung lắc, sau khi kiểm tra thì nguyên nhân lại nằm ở các khớp các đăng bị khô mỡ, mòn bi hoặc vỏ bọc cao su bị rách lâu ngày. Nếu phát hiện sớm qua kiểm tra định kỳ, chi phí xử lý sẽ thấp hơn rất nhiều so với việc để hư hỏng nặng đến mức phải thay cả cụm trục hoặc khớp.”
Theo Ông Bùi Hiếu, Chuyên gia tư vấn xe tại Garage Auto Speedy: “Đối với xe dẫn động cầu trước, tiếng kêu lóc cóc khi đánh lái thường là dấu hiệu rõ ràng nhất của CV joint hỏng. Khách hàng không nên chủ quan. Hãy đưa xe đến các trung tâm uy tín như Garage Auto Speedy để được kiểm tra chính xác, tránh việc hư hỏng lan rộng sang các bộ phận khác của hệ thống truyền động.”
Garage Auto Speedy khuyến cáo quý khách hàng nên đưa xe đi kiểm tra tổng quát định kỳ, đặc biệt chú ý đến các bộ phận dưới gầm như trục các đăng, bi các đăng, hệ thống treo, phanh… Đây là cách tốt nhất để đảm bảo xe luôn hoạt động an toàn và hiệu quả.
Tóm lại, trục các đăng là thanh truyền lực chính, còn bi các đăng (hay khớp các đăng) là bộ phận kết nối linh hoạt giúp truyền lực qua các góc lệch. Chúng là hai bộ phận riêng biệt nhưng hoạt động song hành và đều đóng vai trò tối quan trọng trong hệ thống truyền động của xe.
Hiểu rõ sự khác biệt này giúp bạn nhận biết được các dấu hiệu hư hỏng sớm và có kế hoạch bảo dưỡng phù hợp. Đừng để những tiếng kêu lạ hay rung lắc trên xe làm bạn lo lắng. Hãy đến với Garage Auto Speedy để các chuyên gia của chúng tôi kiểm tra, chẩn đoán chính xác và đưa ra giải pháp tối ưu cho chiếc xe của bạn.
Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về trục các đăng, bi các đăng, hoặc cần tư vấn về các vấn đề kỹ thuật khác của xe, đừng ngần ngại liên hệ với Garage Auto Speedy qua số điện thoại 0877.726.969, truy cập website https://autospeedy.vn/ hoặc ghé thăm trực tiếp địa chỉ 2QW3+G93 Bắc Từ Liêm, Hà Nội, Việt Nam. Chúng tôi luôn sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên mọi nẻo đường, đảm bảo chiếc xe của bạn luôn trong tình trạng tốt nhất.
Bi các đăng (thường được gọi là khớp các đăng, khớp nối vạn năng) là…
Khi chiếc xe của bạn xuất hiện những tiếng kêu lạ mỗi khi đạp hoặc…
Bi quang treo, hay còn gọi là bạc đạn trục láp, là một bộ phận…
Câu hỏi liệu Android Auto và Apple CarPlay có hỗ trợ tính năng ra lệnh…
Khi lái xe, bạn cảm thấy vô lăng bị lệch, xe hay bị nhao lái…
Hiện tượng "bi tê trượt" trên ô tô có thể là một trong những vấn…
